Kolendra ma cenne właściwości zdrowotne. Poznaj wartości i zastosowanie liści i nasion kolendry

Kolendra pochodzi z rejonów Bliskiego Wschodu oraz południowej Europy, ale jest uprawiana również w Azji. Kolendra ma bardzo charakterystyczny, orientalny smak i zapach, w którym można wyczuć cytrynową nutę. Za smak i zapach kolendry odpowiada olejek eteryczny, który znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i przemyśle perfumeryjnym – często nutę kolendry można wyczuć w różnych kompozycjach zapachowych np. męskich perfum. Świeża kolendra jest powszechnie dostępna w większości supermarketów i na bazarach – jej liście podobne są do natki pietruszki. Bez problemu kupimy także całe i mielone nasiona kolendry. Kolendę możemy wyczuć w smaku dań wielu kuchni świata. Nie każdy jednak toleruje jej orientalny smak i aromat, które kojarzymy przede wszystkim z żywnością azjatycką. Warto dowiedzieć się więcej na temat zastosowania kolendry i jej właściwości zdrowotnych, bo możemy je wykorzystać w celu łagodzenia objawów często diagnozowanych schorzeń.

Kolendra siewna – podstawowe informacje

Jak już zostało wspomniane, kolendra (Coriandrum sativum L.) to jednoroczna roślina z rodziny selerowatych. Świeże liście kolendry są często stosowane w kuchni południowoazjatyckiej, kuchni chińskiej i kuchni meksykańskiej. Walory smakowe świeżej kolendry obniża działanie wysokiej temperatury. Aby zachować wyjątkowy smak i aromat świeżej kolendry, jej liście dodaje się do potrawy pod koniec gotowania. Zielona kolendra idealnie komponuje się ze smakiem mięsnych i warzywnych potrawek, orientalnych zup, owoców morza i sałatek. Owoce kolendry (nasiona kolendry) stosowane są w całości lub po zmieleniu. Przed zmieleniem można nasiona kolendry uprażyć na suchej patelni, aby wydobyć więcej smaku i aromatu tej przyprawy. Kolendra siewna jest często mylona z natką pietruszki ze względu na podobny wygląd liści, jednak smak natki pietruszki znacznie różni się od smaku kolendry.

Ciekawostka: nasiona kolendry zostały znalezione w grobowcu faraona Tutenchamona. Roślina ta była stosowana w starożytnym Egipcie m.in. podczas balsamowania zwłok.

Warto wiedzieć, że z całych nasion kolendry możemy wyhodować własną roślinę – wystarczy namoczyć je na kilka godzin w letniej wodzie i wysiać w ogrodzie lub doniczce. Kolendra preferuje lekką, żyzną glebę oraz wymaga systematycznego podlewania. Na Bliskim Wschodzie i w Azji kolendra wykorzystywana jest m.in. jako przyprawa do sałatek, zup, sosów i dań na bazie ryżu, a także składnik orientalnych przypraw np. przyprawy garam masala i tandoori masala. Smaki i aromat nasion kolendry oraz liści kolendry nieco się różnią, co sprawia, że bywają stosowane jednocześnie.

Wartości odżywcze i lecznicze właściwości kolendry

Kolendra ma wiele wartości odżywczych i właściwości prozdrowotnych. Zielona kolendra zawiera witaminy: A, C, K, witaminy z grupy B (w tym kwas foliowy) oraz składniki mineralne np. żelazo, magnez, potas, wapń oraz błonnik pokarmowy. Kolendra zawiera też olejki eteryczne, które mają działanie przeciwzapalne, zawierają związki przeciwbakteryjne i wykazują działanie rozkurczowe na mięśnie przewodu pokarmowego. Nasiona kolendry stanowią źródło flawonoidów, fitosteroli, kwasów polifenolowych, związków kumarynowych i białkowych, a także kwasów tłuszczowych.

W liściach kolendry znajduje się mniej minerałów niż w nasionach, które dostarczają do organizmu mniej cennych witamin. Co ważne – przy długotrwałym stosowaniu jej nasiona zaburzają przyswajanie witaminy B1.

Kolendra ma wiele zastosowań nie tylko ze względu na wyjątkowy smak i aromat, ale także prozdrowotny wpływ na organizm.

Kolendra działa uspokajająco na układ nerwowy i poprawia nastrój, dlatego bywa stosowana w stanach ogólnego pobudzenia nerwowego. Kolendra pomaga na lepsze trawienie (poprawia się perystaltyka jelit), pobudza przepływ żółci i soku trzustkowego, wspomaga pracę wątroby, łagodzi dolegliwości żołądkowe, które wywołują np. zatrucia pokarmowe, a także obniża poziom cholesterolu i ciśnienie krwi. Ze względu na wysoką zawartość naturalnych antyoksydantów kolendra skutecznie walczy z wolnymi rodnikami tlenowymi, spowalniając procesy starzenia się organizmu.

Tradycyjnie w medycynie naturalnej kolendra stosowana jest m.in. na bóle brzucha, wzdęcia, dolegliwości związane z chorobami wątroby, pęcherzyka żółciowego i trzustki, a także jako wsparcie procesów detoksykacyjnych organizmu, dzięki którym usuwane są szkodliwe produkty przemiany materii i inne toksyny. Kolendra jest także stosowana do płukania jamy ustnej m.in. przy infekcjach o podłożu bakteryjnym.

Zastosowanie olejku z kolendry

Wiele zastosowań znajdują nie tylko świeża kolendra i owoc kolendry, ale także olejek kolendrowy. Olejek z kolendry stosowany jest jako naturalny aromat np. do alkoholi, słodyczy i wyrobów tytoniowych. Od dawna wykorzystywany jest również do produkcji kosmetyków np. kremów, balsamów, mydeł i szamponów. Olejek z kolendry słynie z właściwości nawilżających, regenerujących i odżywczych, a także pomaga poprawić koloryt skóry. Jego orientalny zapach można wyczuć w niektórych perfumach.

Olejek kolendrowy dostępny jest w wielu sklepach, co ułatwia korzystanie z jego prozdrowotnych właściwości, jednak trzeba pamiętać, że ten i inne olejki eteryczne, nie powinny być stosowane bezpośrednio na skórę. Jeżeli chcemy zastosować olejek eteryczny do masażu, to należy rozcieńczyć go np. olejem roślinnym lub oliwą.

Uprawa kolendry w domu

Zieloną kolendrę możemy mieć pod ręką przez cały rok, zyskując nieograniczony dostęp do świeżych liści. Wystarczy zapewnić jej żyzną, lekką i przepuszczalną glebę oraz odpowiednią ilość słońca i wody. Kolendrę możemy wysiać w doniczce lub skrzynce i uprawiać na kuchennym parapecie. Liście kolendry nie tracą smaku i aromatu podczas suszenia oraz nadają się do mrożenia.

Warto docenić smak i aromat kolendry oraz jej właściwości prozdrowotne. Kolendry nie powinny jednak stosować osoby, u których wystąpiła reakcja alergiczna po spożyciu nasion lub liści tej rośliny. Co ważne – kolendra może wchodzić w reakcje krzyżowe, wywołując reakcję alergiczną np. u osób, które są uczulone na pyłki brzozy.

Chcąc wykorzystać potencjał żywieniowy kolendry, warto zdecydować się na samodzielną uprawę tej rośliny, która nie jest skomplikowana. Sięgając po kolendrę siewną z własnej uprawy, możemy zyskać pewność, że nie była ona pryskana środkami ochrony roślin oraz nawożona sztucznymi nawozami, które mogą szkodzić zdrowiu.

Na co pomaga napar z kolendry?

Kolendrę możemy stosować nie tylko jako przyprawę, ale także składnik prozdrowotnie działających naparów. Napar z kolendry przygotowuje się ze zmiażdżonych nasion, zalewając je wrzątkiem i odstawiając do zaparzenia. Napar z kolendry stosowany jest przede wszystkim przy dolegliwościach trawiennych, w celu przyśpieszenia metabolizmu, a także w celu łagodzenia napięcia nerwowego.

Do czego stosować nasiona kolendry i liście kolendry?

W kuchni kolendra znajduje wiele zastosowań – przydaje się do różnych potraw z mięsa, warzyw oraz ryb i owoców morza. Liście kolendry także pasują do dań mięsnych i jarskich oraz znajdują zastosowanie jako dekoracja lodów i innych deserów. Świeże liście kolendry można również dodawać do orzeźwiających napojów np. wody z lodem i cytryną. Liśćmi kolendry można także urozmaicić domowy koktajl.

Źródła:

• M. Kozłowska, M. Ziarno, Kolendra – skład i zastosowanie, Postępy Fitoterapii 2/2012, s. 108-112
• E. Lamber-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok, Fitoterapia i leki roślinne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2014
• N. Segnit, Leksykon smaków, Wydawnictwo Buchmann, Warszawa,2010
• Aleksander Ożarowski, Antonina Rumińska, Krystyna Suchorska, Zenon Węglarz, Leksykon roślin leczniczych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1990