Nie barszcz, nie grzybowa. Ta zupa była pierwsza na wigilijnych stołach, poznaj przepis z 1861 roku
Wigilijny stół nie zawsze wyglądał tak, jak dziś. Barszcz z uszkami, karp i kutia to kanon, który ukształtował się stosunkowo późno. W dawnych polskich domach – zwłaszcza mieszczańskich i dworskich – pierwszą potrawą wigilijną bywała zupa migdałowa. Delikatna, jasna, niemal deserowa. Symbol dostatku, gościnności i święta, które miało smakować inaczej niż codzienność.
Jak zrobić zupę migdałową?
Szukając w internecie ciekawostek kulinarnych, natrafiłam na nietypowy i niezwykle stary przepis – recepturę na zupę migdałową, która pochodzi z 1861 roku. Zaciekawiła mnie do tego stopnia, że postanowiłam ją przedstawić i przełożyć na bardziej współczesny język. To może być świetna inspiracja i impuls do wprowadzenia zmian w świątecznym menu. Spróbujesz?
Zupa migdałowa z dawnych lat bazowała na prostych składnikach. Nierzadko podawano ją bez żadnych specjalnych dodatków. Zdarzało się jednak, że dorzucano do niej ryż i/lub rodzynki. Dzięki temu syciła na dłużej, a jednocześnie nie obciążała przewodu pokarmowego.
Przepis: Zupa migdałowa z 1861 roku
Przysmak królował na stole w dawnej Polsce.
- Kategoria
- Zupa
- Rodzaj kuchni
- Tradycyjna
- Czas przygotowania
- 1 godz.
- Liczba porcji
- 12
- Liczba kalorii
- 559 w każdej porcji
Składniki
- 400 g migdałów
- 1200 ml mleka
- 250 g ryżu białego
- 85 g masła
- 85 g cukru
- 50 g rodzynek
- 3 g cynamonu
- 1 g soli
Sposób przygotowania
- Szykowanie migdałówMigdały zalej wrzątkiem, obierz ze skórki i bardzo drobno utłucz lub zmiel na gładką masę.
- Gotowanie ryżuRyż ugotuj w niewielkiej ilości wody do całkowitej miękkości, odcedź.
- Łączenie składnikówSześć łyżek ugotowanego ryżu utrzyj razem z migdałami w moździerzu lub przez praskę. Możesz też całość zblendować na gładką masę. Zalej ją mlekiem i gotuj przez około 15 minut, często mieszając. Całość przecedź przez gęste sito lub płótno, bardzo dokładnie wyciskając masę. Zupa powinna być jasna, gładka i aksamitna.
- Wykańczanie zupyDo przecedzonej zupy dodaj cukier, sól, cynamon. Jeśli używasz masła (wariant niepostny), dodaj je teraz. Podgrzewaj jeszcze 5–7 minut, nie dopuszczając do gwałtownego wrzenia.
- Podawanie zupyPodawaj gorącą z pozostałym ryżem i rodzynkami
Wskazówka: W zupie typowo postnej mleko należy zastąpić wodą.
Nieznane tradycje kulinarne w dawnej Polsce
Mało kto dziś zdaje sobie sprawę z faktu, że polska Wigilia przez wieki była znacznie bardziej różnorodna niż dziś. Nie było na niej barszczu, karpia i pierogów. Na stołach pojawiały się natomiast potrawy, które dziś brzmią niemal egzotycznie, choć jeszcze sto lub dwieście lat temu były czymś zupełnie naturalnym. Jadano polewki piwne i winne, zupy makowe i chlebowe, kisiele z owsa lub żyta, a także kluski z suszonych grzybów, grochu czy marchwi. W wielu domach wigilijna kolacja zaczynała się od dań jasnych i łagodnych w smaku, bo miały symbolizować czystość i nowy początek – stąd popularność potraw na bazie migdałów, maku i zbóż. W zależności od regionu podawano też kutie, choć w innej wersji niż te współczesne. W świątecznym menu pojawiały się też zupy z suszu, zaprawiane piwem albo miodem. Te zapomniane przysmaki pokazują, że polska kuchnia wigilijna nie była jednolita ani uboga – przeciwnie, była kreatywna, sezonowa i głęboko zakorzeniona w symbolice. Powrót do takich dań jak zupa migdałowa czy polewka piwna to nie kulinarna fanaberia, lecz przypomnienie, że święta przez wieki smakowały inaczej.