Rzodkiewka. Właściwości, wartości odżywcze, witaminy

Mogą być okrągłe lub podłużne, małe lub całkiem spore, na jeden kęs i do poszatkowania na kanapkę. Rzodkiewki to niepozorne warzywa pełne witamin i składników mineralnych, które mogą stanowić smaczną przekąskę samą w sobie i nie powinno ich zabraknąć w codziennym menu. Po usunięciu liści i korzeni, a przede wszystkim po dokładnym umyciu, są gotowe do spożycia. Można zabrać je ze sobą do pracy i przegryzać w ciągu dnia, można też pokroić je i dodać do kanapki czy sałatki. Nadadzą smak każdej przekąsce. Wyglądają niepozornie, ale są dobrym źródłem wielu składników odżywczych.

Bliscy krewni rzodkiewki to m.in. kapusta, rzepa, jarmuż, kalafior, brokuły.

Rzodkiewka - co to za warzywo?

Rzodkiewka (Raphanus sativus var. radicula) to warzywo, które pochodzi z dalekiej Azji, a konkretniej z Chin. Uprawiano ją i doceniano już w starożytnym Egipcie, później zawędrowała do Rzymu i wreszcie do pozostałych części Europy. W średniowieczu ceniono ją za jej właściwości zdrowotne i dobry wpływ na układ trawienny.

Obecnie spożywana jest w wielu regionach świata. Dziś traktujemy rzodkiewkę jako warzywo, które może dostarczyć cennych witamin i mikroelementów, które pozytywnie wpływają na organizm, dodając mu energii po okresie jesienno-zimowym. Bogactwo witamin i wartości odżywczych sprawia, że rzodkiewki mogą pomóc uzupełnić utracone w sezonie jesienno-zimowym składniki mineralne.

Rzodkiewka należy do rodziny warzyw kapustowatych. Rzodkiewki to warzywa korzeniowe o charakterystycznym gorzkim smaku, co nie wszystkim odpowiada. Warto jednak dodawać do past kanapkowych czy sałatek, by dodać potrawom odrobiny pikanterii i poprawić smak potraw. Istnieje wiele odmian rzodkiewki, które różnią się między sobą smakiem i kształtem. W jej składzie znajduje się wiele cennych kwasów organicznych, witamin (m.in., z grupy B) i minerałów, dlatego warto ją spożywać.

Charakterystyka rzodkiewki

Rzodkiewka rośnie w całej Europie. W Polsce jest bardzo popularna i najczęściej kupowana w okresie wczesnej wiosny, gdy brakuje jeszcze innych warzyw bogatych w witaminy, minerały i składniki odżywcze. Jest warzywem o charakterystycznym smaku, słodko-ostrym lub gorzkim, w zależności od jej odmiany.

Rzodkiewka to roślina jednoroczna o charakterystycznych lekko pokrytych włoskami liściach. Ma bujną część zieloną i wiele dorodnych korzeni. Nadaje się do uprawy w naszym klimacie, dlatego jest chętnie sadzona w szklarniach i tunelach foliowych.

Części jadalne rzodkiewki

Częścią jadalną rzodkiewki jest korzeń. Można go jeść w całości, nie tylko grubszą górną część, ale również dolną cieńszą. W korzeniu znajdują się wszystkie witaminy i mikroelementy, które wspomagają odporność organizmu.

Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że jadalna może być również część liściasta. Liście rzodkiewki stanowią naturalny przeciwutleniacz o działaniu przeciwnowotworowym. Można je dodawać do sałatek oraz drobno kroić i przygotowywać z nich np. domowe pesto. Takie liście śmiało można wykorzystać również do zielonych koktajli, które odtruwają organizm z toksyn.

Na uwagę zasługują również kiełki rzodkiewki, które są dobrym źródłem wartości odżywczych. Kiełki z białym końcem są bogate w witaminy z grupy B, witaminę C, są też świetnym źródłem antyoksydantów oraz przeciwutleniaczy. Dodatkowo zawierają dużo potasu, więc wspierają układ sercowo-naczyniowy oraz serce. Zawierają dużo błonnika, stymulują także trawienie, głównie procesy trawienia białek oraz węglowodanów.

Odmiany rzodkiewki

Istnieje wiele odmian rzodkiewek. Do najpopularniejszych należą Krakowianka, Rowa, Polanka czy Silesia. Różnią się one między sobą kształtem rzodkiewek, a także kolorem.

W sklepach znajdziemy rzodkiewki w kolorze jasnoróżowym, mocno czerwonym czy też nawet lawendowym. W dobrych sklepach warzywnych możemy kupić także białe rzodkiewki czy też czarne. Wszystkie mają duże właściwości zdrowotne, choć różnią się między sobą smakiem. Niektóre odmiany rzodkiewki są bardziej ostre, inne z kolei słodsze w smaku.

Warto także wyróżnić rzodkiew czarną, która zasługuje na dodatkową uwagę. Rzodkwie czarne nie są najpopularniejszymi rzodkiewkami, ale są bardzo zdrowe. To większe warzywa, które mają duże bulwy i wiele cennych właściwości. Korzystnie wpływają na pracę układu pokarmowego i trawiennego, stymulując zachodzące w nim procesy i regulując pracę jelit. Mogą być świetnym dodatkiem do surówki.

Ekstrakty z czarnej rzodkwi wykorzystywane są również jako składnik kosmetyków, głównie do włosów. Pomaga wzmocnić cebulki i zapobiega wypadaniu włosów. Reguluje również pracę skóry głowy.

Dlaczego rzodkiewka jest ostra?

Rzodkiewka ma charakterystyczny, lekko ostry smak. Wynika on z obecności siarki w warzywie. To sprawia, że po zjedzeniu rzodkiewki pojawia się uczucie pieczenia na języku. Siarka również nadaje rzodkiewce lekko gorzki smak. Z tego względu często dzieci nie chcą jeść rzodkiewki, ale warto je do niej przekonać, bo to bardzo zdrowe warzywo.

Rzodkiewka – wartości odżywcze

Rzodkiewka to warzywo korzeniowe, które należy do odmiany rzodkwi zwyczajnej. Zawiera spore ilości witaminy C, witaminy A oraz witamin z grupy B. Oprócz tego rzodkiewki zawierają dużą ilość ważnych minerałów, które zwiększają funkcje mózgu, jak również funkcje mięśni serca, nerwów i płuc. Kolejnym składnikiem tego składu jest fosfor, wapń, żelazo, cynk i mangan. Siarka ma znaczący wpływ na włosy i skórę.

To wszystko sprawia, że w małej rzodkiewce znajduje się wiele substancji odżywczych. Wiosną traktowana jest jako cenna nowalijka, która jest w stanie dostarczyć duże ilości składników wzmacniających organizm po zimie i dodających sił.

Co znajdziemy w rzodkiewce?

Na pewno niewiele kalorii. Jedna porcja, około 1/2 szklanki, zawiera zaledwie 12 kalorii. To doskonały dodatek do diety odchudzającej. Ponadto rzodkiewki są dobrym źródłem witaminy C – to silny przeciwutleniacz, który potrafi walczyć z wolnymi rodnikami, przyspieszającymi procesy starzenia i sprzyjającymi powstawaniu raka.

W rzodkiewce znajdziemy także m.in.:

• potas,
• ryboflawinę,
• niacynę,
• witaminę B6,
• witaminę K,
• kwas foliowy,
• wapń,
• magnez,
• cynk,
• fosfor,
• miedź,
• mangan,
• sód.

Będą to oczywiście śladowe ilości. Ile dostarczymy ich do organizmu, to już zależy od porcji rzodkiewek, jaką zjemy. Nie trzeba się hamować, pod warunkiem, że nie mamy problemów z tarczycą. Badanie na szczurach wykazało, że mogą zakłócać produkcję hormonów.

Rzodkiewka – witaminy

Rzodkiewka zawiera dość dużo witamin, dzięki czemu stymuluje układ odpornościowy do pracy. Znajduje się w niej witamina A, która wspiera narząd wzroku. Z tego względu rzodkiewkę zaleca się osobom starszym, które mogą cierpieć na choroby zwyrodnieniowe oczu. Oprócz tego warzywo jest bogate w witaminy z grupy B, przez co wspiera pracę układu nerwowego, stymuluje pamięć i pozytywnie wpływa na koncentrację.

Rzodkiewki są bogate również w witaminę C, przez co nie tylko wzmacniają odporność i stanowią naturalną profilaktykę przeziębień i infekcji wirusowych, ale również wzmacniają szczelność naczyń krwionośnych. Witamina C działa także moczopędnie, ułatwia oczyszczanie organizmu z toksyn i wydalanie z niego zbędnych substancji. Jedzenie rzodkiewek może też stanowić profilaktykę infekcji dróg moczowych i chorób pęcherza. Osoby, które cierpią na nawracające infekcje pęcherza, powinny włączyć rzodkiewki do swojej diety.

Oprócz tego warzywo to jest bogate także w witaminę K. Witamina ta pozytywnie wpływa na procesy krwiotwórcze, a także reguluje poziom wapnia w organizmie.

Antyoksydanty w rzodkiewce oraz ich wpływ na zdrowie

Rzodkiewka jest warzywem bogatym w antyoksydanty. Są to naturalne przeciwutleniacze, które neutralizują działanie wolnych rodników i czynników, które mogłyby uszkadzać komórki. Dzięki temu może być stawiana obok innych warzyw stanowiących naturalną profilaktykę przeciwnowotworową takich jak brokuły czy kalafior.

Warto wiedzieć, że przeciwutleniacze zawarte w rzodkiewce znajdują się też w jej części liściastej. W liściach rzodkwi znajdują się antyoksydanty, które działają przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo, stymulują oczyszczanie organizmu z toksyn i szkodliwych substancji.

Właściwości prozdrowotne rzodkiewki

• W medycynie ajurwedyjskiej i chińskiej rzodkiewki stanowią ważny element. Są wykorzystywane do leczenia wielu stanów, takich jak gorączka, ból gardła, zaburzenia żółci i stany zapalne.
• Warzywa krzyżowe (jak właśnie rzodkiewki) zawierają związki, które w połączeniu z wodą rozkładają się na izotiocyjaniany. Związki te pomagają oczyścić organizm z substancji rakotwórczych i zapobiegają rozwojowi nowotworu.
• Rzodkiewki są dobrym źródłem błonnika pokarmowego. Powszechnie wiadomo, że sprzyja on odchudzaniu i pomaga utrzymać prawidłową masę ciała, poprzez usprawnianie pracy jelit. Błonnik może również pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i obniżyć poziom cholesterolu.
• Sok z rzodkiewki może zapobiegać wrzodom żołądka, chroniąc tkankę żołądkową i wzmacniając barierę śluzową.
• Rzodkiewki są naturalnym środkiem przeciwgrzybiczym. Mogą pomóc w leczeniu kandydozy.

Rzodkiewka a układ trawienny

Rzodkiewka to warzywo, które może wspomagać pracę układu trawiennego. Wspiera pracę wątroby, stymuluje ją do produkcji żółci. Oprócz tego pozytywnie wpływa na procesy trawienne, zapobiegając dolegliwościom trawiennym, wzdęciom, bólom brzucha i gazom. Stosuje się ją w walce z chorobą wrzodową żołądka, ponieważ korzystnie wpływa na procesy zachodzące w przewodzie pokarmowym.

Rzodkiewkę można podawać także dzieciom, które mają zaburzenia łaknienia. Pobudza apetyt, więc może zachęcić dziecko do jedzenia.

Rzodkiewka a karmienie piersią

Kobiety, które znajdują się w okresie laktacji, nie powinny sięgać po rzodkiewki. W czasie karmienia piersią nie zaleca się spożywania tych warzyw, ponieważ rzodkiewki mogą zmieniać smak mleka mamy, co wyzwala ryzyko odrzucenia pokarmu przez malucha.

Rzodkiewki mogą także nadmiernie obciążać układ trawienny niemowlęcia, który do około 6. miesiąca nie pracuje jeszcze prawidłowo. Istnieje ryzyko wywołania bólów brzuszka, wzdęć czy innych dolegliwości trawiennych, które u dzieci powodują ogromny dyskomfort i płacz. Z tego względu lepiej unikać spożywania rzodkiewek w czasie karmienia piersią, zwłaszcza w początkowym okresie laktacji. U starszych niemowląt można je już włączyć do swojego jadłospisu, ale uważnie obserwować dziecko i jego reakcje. Jeśli zauważymy, że maluch odrzuca pierś, lepiej wyeliminować rzodkiewkę ze swojego jadłospisu.

Jak smakuje rzodkiewka?

Większość rzodkiewek ma pieprzny smak, choć niektóre mogą być słodkie. Rzodkiewki stają się zbyt ostre, jeśli są pozostawione w ziemi zbyt długo lub nie są zjadane od razu. Mniejsze rzodkiewki mają zazwyczaj najlepszy smak i konsystencję.

Rzodkiewkę warto łączyć z innymi warzywami. Świetnie smakuje na kanapkach, obok pomidora czy ogórka. Dobrze łączy się z wiosennym twarożkiem (razem ze szczypiorkiem) czy z pastami jajecznymi. Warto włączyć ją na stałe do swojej diety w okresie przesilenia wiosenno-jesiennego.

Sposoby na wykorzystanie rzodkiewki w kuchni

Rzodkiewkę można wykorzystać w kuchni na wiele sposobów. Większość z nas sięga jedynie po korzeń warzywa, dodając go do sałatek czy do kanapek. Rzeczywiście, rzodkiewki świetnie smakują w połączeniu z pieczywem pełnoziarnistym czy jako składnik past kanapkowych. Ale warto wykorzystać także nać rzodkwi, ponieważ z liści można przygotować pyszne koktajle oraz sałatki, które mają wiele wartości odżywczych.

W liściach rzodkwi znajdują się składniki działające przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo. Po oczyszczeniu można śmiało dodawać je do domowych sałatek Liście, podobnie jak korzeń, są gorzko-ostre, dlatego są dobrym dodatkiem wzbogacającym smak potraw.

Z liści rzodkiewki można przygotować pyszne pesto. W połączeniu z bazylią, orzeszkami piniowymi czy czosnkiem, tworzy zdrową pastę kanapkową, która dodatkowo może podnosić odporność organizmu.

Przechowywanie rzodkiewek

Aby rzodkiew była długo świeża, należy ją przechowywać w lodówce. Dzięki temu zachowuje sprężystość i jędrność, nie wysycha i długo jest świeża.

Dobrą metodą na przedłużenie trwałości warzywa jest dokładne oczyszczenie rzodkiewki, odcięcie liści, a następnie zapakowanie jej w woreczek strunowy. Tak przygotowane warzywo możemy zamrozić i korzystać z niego wtedy gdy będzie nam potrzebne. Rzodkiewkę możemy długo przechowywać, nawet przez rok.

Szkodliwe substancje w rzodkiewkach

Czy rzodkiewka może szkodzić? Jest to uzależnione od źródła jej pochodzenia. Rzodkiewki (zwłaszcza te szklarniowe) mogą zawierać szkodliwe azotany, które są niebezpieczne dla zdrowia. Azotany znajdują się w nawozach, którymi podlewa się warzywa korzeniowe i bulwiaste. Najmocniej mogą zaszkodzić małym dzieciom, dlatego warto kupować warzywa ze sprawdzonych źródeł, najlepiej ekologicznych. Przed spożyciem należy dokładnie je oczyścić oraz umyć w ciepłej i w zimnej wodzie.

Kilka plastrów rzodkiewki na kanapce nie zaszkodzi dziecku. Warto jednak zwracać uwagę na to, gdzie kupujemy warzywa, bo od źródła pochodzenia zależą ich wartości odżywcze.

Czytaj też:
Jak zwiększyć ilość błonnika w diecie? 5 prostych sposobów