W porównaniu ze zwykłym chlebem białym chleb żytni jest zwykle gęstszy i ciemniejszy oraz ma mocniejszy, kwaśny, ale ziemisty smak. Mąka żytnia zawiera mniej glutenu niż pszenna, dlatego chleb jest gęstszy i nie rośnie tak wysoko, jak zwykłe pieczywo na bazie pszenicy. Jednak biorąc pod uwagę, że nadal zawiera gluten, nie nadaje się dla osób z celiakią lub wrażliwością na gluten.
Czytaj też:
Chcesz schudnąć, ale kochasz pieczywo? To się nie wyklucza
Fakty żywieniowe
Chleb żytni jest bogaty w błonnik i ma wiele wartości odżywczych. Dokładny skład zależy od ilości użytej mąki żytniej. Średnio 1 kromka (32 g) chleba żytniego zapewnia:
- Kalorie: 83
- Białko: 2,7 g
- Węglowodany: 15,5 g
- Tłuszcz: 1,1 g
- Błonnik: 1,9 g
- Selen: 18 proc. dziennego zapotrzebowania
- Tiamina: 11,6 proc.
- Mangan: 11,5 proc.
- Ryboflawina: 8,2 proc.
- Niacyna: 7,6 proc.
-
Witamina B6: 7,5 proc.
-
Miedź: 6,6 proc.
-
Żelazo: 5 proc
-
Kwas foliowy: 8,8 proc.
Chleb żytni zawiera również pewne ilości cynku, kwasu pantotenowego, fosforu, magnezu, wapnia i innych mikroelementów. W porównaniu ze zwykłymi chlebami, żytni ma zwykle większą zawartość błonnika i dostarcza więcej mikroelementów, zwłaszcza witamin z grupy B. Co więcej, badania wykazały, że czysty chleb żytni jest zwykle bardziej sycący i wpływa na poziom cukru we krwi w mniejszym stopniu niż chleb biały pszenny.
Potencjalne korzyści zdrowotne
Jedzenie chleba żytniego może być korzystne dla zdrowia na kilka sposobów.
Może poprawić zdrowie serca
Dodanie chleba żytniego do diety może poprawić kilka aspektów zdrowia serca, ponieważ badania powiązały jego spożycie z niższym poziomem czynników ryzyka chorób serca.
Na przykład w 8-tygodniowym badaniu z udziałem 40 osób porównano wpływ spożywania 20 proc. kalorii z chleba żytniego lub pszennego na poziom cholesterolu we krwi.
Naukowcy odkryli, że chleb żytni był bardziej skuteczny w obniżaniu poziomu cholesterolu u mężczyzn niż chleb pszenny i obniżał poziom cholesterolu całkowitego i LDL (złego) odpowiednio o 14 i 12 proc.
Ten efekt jest prawdopodobnie spowodowany wysoką zawartością błonnika rozpuszczalnego, rodzajem niestrawnego błonnika, który tworzy w układzie pokarmowym substancję podobną do żelu i może pomóc w usuwaniu żółci bogatej w cholesterol z krwi i ciała.
Badania wykazały, że regularne przyjmowanie błonnika rozpuszczalnego wiąże się z 5-10 proc. obniżeniem zarówno całkowitego, jak i LDL (złego) cholesterolu w ciągu zaledwie 4 tygodni.
Może pomóc w kontroli poziomu cukru we krwi
Kontrola poziomu cukru we krwi jest ważna dla wszystkich, zwłaszcza osób z cukrzycą typu 2 i tych, które nie są w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny, hormonu regulującego poziom cukru we krwi.
Chleb żytni ma kilka cech, które mogą pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi.
Po pierwsze, ma wysoką zawartość rozpuszczalnego błonnika, co pomaga spowolnić trawienie i wchłanianie węglowodanów i cukru przez przewód pokarmowy, co prowadzi do bardziej stopniowego wzrostu poziomu cukru we krwi.
Chleb żytni zawiera również związki fenolowe, takie jak kwas ferulowy i kwas kawowy, które mogą spowalniać uwalnianie cukru i insuliny do krwioobiegu, co dodatkowo pomaga kontrolować poziom cukru we krwi.
Na przykład badanie na 21 zdrowych osób dorosłych wykazało, że spożywanie wieczornego posiłku na bazie żyta z dodatkową odporną skrobią pomogło spowolnić uwalnianie cukru i insuliny do krwiobiegu. Dodatkowo podniósł poziom hormonów sytości, dzięki czemu ludzie dłużej byli pełni.
Jednak zwykłe żyto nie miało znaczącego wpływu na poziom cukru we krwi, chociaż zwiększało uczucie sytości.
Pomaga w trawieniu
Chleb żytni może poprawić zdrowie trawienne na kilka sposobów.
Po pierwsze, jest dobrym źródłem błonnika, który może pomóc w utrzymaniu regularności pracy jelit. Rozpuszczalny błonnik pochłania wodę, dzięki czemu stolce pozostają duże i miękkie, dzięki czemu łatwiej je usunąć.
W jednym badaniu z udziałem 51 osób dorosłych z zaparciami stwierdzono, że chleb żytni był skuteczniejszy niż chleb pełnoziarnisty i środki przeczyszczające w leczeniu zaparć, bez działań niepożądanych.
Inne badania wykazały, że błonnik żytni może podnieść poziom krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, takich jak maślan we krwi.
Te krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe zostały powiązane z różnymi korzyściami, w tym utratą masy ciała, niższym poziomem cukru we krwi i ochroną przed rakiem okrężnicy.
Pomaga pozostać pełniejszym na dłużej
Liczne badania wykazały, że chleb żytni jest niezwykle sycący.
Może to wynikać z tego, że ma dużo rozpuszczalnego błonnika, co może pomóc ci dłużej czuć się sytym.
Na przykład badanie 41 uczestników wykazało, że ci, którzy jedli pełnoziarnisty chleb żytni, poczuli się pełniejsi i zjedli mniej kalorii później niż ludzie, którzy jedli rafinowany chleb pszenny.Czytaj też:
Jak odróżnić chleb razowy od białego pieczywa barwionego karmelem?
Inne potencjalne korzyści
Oprócz wymienionych powyżej chleb żytni oferuje pewne dodatkowe potencjalne korzyści zdrowotne. Chociaż są one poparte mniejszą liczbą badań i słabszymi dowodami, to chleb żytni:
- Może zmniejszyć stan zapalny. Badanie przeprowadzone na ludziach połączyło spożywanie chleba żytniego z niższymi markerami stanu zapalnego, takimi jak interleukina 1 beta (IL-1β) i interleukina 6 (IL-6).
- Może chronić przed niektórymi nowotworami. W badaniach na ludziach i w probówkach spożycie żyta wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem wielu nowotworów, w tym raka prostaty, jelita grubego i piersi.
Możliwe wady chleba żytniego
Chociaż chleb żytni jest ogólnie zdrowy, może mieć pewne wady, w tym:
- Zawiera przeciwutleniacze. Chleb żytni, zwłaszcza lżejsze odmiany, zawierają kwas fitynowy, który może utrudniać wchłanianie minerałów takich jak żelazo i cynk z tego samego posiłku. Mimo to takie związki nie stanowią problemu dla osób przestrzegających odpowiednio zbilansowanej diety.
- Może powodować wzdęcia. Żyto jest bogate w błonnik i gluten, co może powodować wzdęcia u osób wrażliwych na te związki.
- Nie nadaje się dla diety bezglutenowej. Chleb żytni zawiera gluten, co czyni go nieodpowiednim dla osób na diecie bezglutenowej, takich jak osoby z celiakią.
- Może zawierać dużo cukru. W niektórych częściach świata chleb żytni jest bogaty w cukier, aby poprawić jego smak. Dodany cukier jest niezdrowy i może dodać niechciane kalorie do diety.