W niektórych produktach spożywczych znajdują się oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole. Do FODMAP (Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols) zalicza się laktozę, fruktozę, sorbitol imannitol, fruktany i galakto-oligosacharydy. Ograniczenie lub całkowita eliminacja tych cukrów z diety pomaga złagodzić objawy zespołu jelita drażliwego (IBS, irritable bowel syndrom), poprawiając jakość życia pacjentów. Dieta low FODMAP polecana jest również dla osób cierpiących na inne choroby zapalne jelit np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna.
Choroby zapalne jelit a dieta low FODMAP
Zespół jelita drażliwego to jedno ze schorzeń, które zaliczane są do grupy nieswoistych schorzeń zapalnych jelit. U osób zdrowych FODMAP nie wywołuje uciążliwych dolegliwości. Dieta low FODMAP to dieta eliminacyjna lecznicza, która powinna być stosowana przez całe życie. Skuteczność diety low FODMAP została potwierdzona badaniami naukowymi.
Nieswoiste choroby zapalne jelit np. IBS powodują bardzo nieprzyjemne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Zaliczamy do nich m.in.: ból brzucha, uczucie przelewania w brzuchu, wzdęcia i gazy, biegunki oraz zaparcia.
Jakie produkty cechuje wysoka zawartość FODMAP?
Produkty o wysokiej zawartości FODMAP to m.in.:
- mleko i produkty mleczne – kwaśna śmietana, mleko skondensowane, mleko sojowe, jogurty, maślanka, mleko krowie, kozie i owcze, bita śmietana, twaróg i delikatne sery,
- źródła białka – nasiona roślin strączkowych – fasola, ciecierzyca, soja, soczewica,
- warzywa – karczochy, brokuły, grzyby, groszek zielony, buraki ćwikłowe, pory, kapusta, cebula, kalafior, soczewica, koper włoski, czosnek, szparagi, brukselka,
- pieczywo i produkty zbożowe – pieczywo pszenne, żyto, płatki śniadaniowe pszenne, makaron pszenny,
- owoce – śliwki, brzoskwinie, arbuz, jabłko, morele, owoce suszone, mango, gruszka, nektarynka, owoce z puszki,
- orzechy i nasiona – orzechy nerkowca, pistacje.
Inne produkty spożywcze o wysokiej zawartości FODMAP to: miód, syrop z agawy, syrop glukozowo-fruktozowy oraz dodawane do różnych produktów wysoko przetworzonych słodziki – mannitol, sorbitol, maltitol i ksylitol.
Produkty o wysokiej zawartości FODMAP nasilają objawy związane z IBS oraz objawy wywoływane przez inne nieswoiste choroby jelit m.in. wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Produkty o niskiej zawartości FODMAP pozwalają zmniejszyć dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, przyczyniając się do poprawy samopoczucia chorych.
Jakie produkty cechuje niska zawartość FODMAP?
Produkty o niskiej zawartości FODMAP to m.in.:
- mleko i produkty mleczne – margaryna, masło, masło orzechowe, mleko migdałowe, mleko ryżowe, ser camembert, ser mozzarella, ser parmezan, ser szwajcarski, ser cheddar, ser brie,
- źródła białka – jaja, drób, mięso, ryby,
- warzywa – seler, bakłażan, bataty, szczypiorek, dynia, papryka o długich strąkach, kapusta chińska, pomidory, kiełki bambusa, kukurydza, marchew, sałata, ogórki,
- pieczywo i produkty zbożowe – pieczywo bezglutenowe, chleb orkiszowy na zakwasie, mąka orkiszowa, makaron bezglutenowy, płatki ryżowe, mąka owsiana, ryż, płatki owsiane,
- owoce – jagody, truskawki, pomarańcze, ananasy, banany, kiwi, mandarynki, winogrona, cytryny, grejpfruty,
- orzechy i nasiona – orzeszki ziemne, orzeszki piniowe, nasiona słonecznika, orzechy włoskie, orzechy pekan, sezam, pestki dyni, migdały, orzechy makadamia.
Jak wygląda dieta low FODMAP? – etapy diety FODMAP
Dieta low FODMAP składa się z 3 etapów. Pierwszy etap to eliminacja, drugi reintrodukcja, a trzeci personalizacja diety.
I etap – eliminacja
Pierwszy etap diety low FODMAP trwa 2-6 tygodni i uwzględnia eliminację wszystkich produktów o wysokiej zawartości FODMAP.
II etap – reintrodukcja
Drugi etap diety trwa 8-12 tygodni i uwzględnia stopniowe włączanie do diety produktów, które zawierają FODMAP i obserwowanie reakcji organizmu.
III etap – personalizacja diety FODMAP
Trzeci etap diety low FODMAP trwa przez resztę życia – personalizacja diety low FODMAP uwzględnia eliminację wywołujących nieprzyjemne dolegliwości produktów, które zawierają FODMAP oraz spożywanie produktów zawierających FODMAP, które nie powodują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Zasady diety FODMAP
Zasady diety low FODMAP wymagają nie tylko właściwego doboru składników codziennego jadłospisu, które nie nasilają objawów IBS, ale także sprawdzania składu gotowych produktów spożywczych, w których mogą kryć się fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole.
W celu ograniczenia ryzyka związanego z wystąpieniem niedoborów żywieniowych w fazie eliminacji produktów zawierających FODMAP zaleca się konsultację z lekarzem i dietetykiem.
Jakie zalety ma dieta FODMAP?
Dieta low FODMAP ma wiele zalet. Najważniejszą jest redukcja nieprzyjemnych objawów, które wywołują nieswoiste choroby zapalne jelit. Nawracające wzdęcia, gazy, biegunki i zaparcia, a także ból brzucha utrudniają normalne funkcjonowanie. Dieta low FODMAP poprawia jakość życia pacjentów.
Nie powinna być stosowana u osób zdrowych, w których organizmie fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole pełnią wiele ważnych funkcji.
Czytaj też:
Reintrodukcja Low Fodmap – skuteczny sposób na zespół jelita wrażliwegoCzytaj też:
Dieta na zespół jelita drażliwego