Witaminy i minerały to substancje, które niezbędne są do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Ich niedobory zwykle związane są z popełnianymi błędami żywieniowymi, jednak w przypadku niektórych osób występują również zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych z dostarczanych do organizmu pokarmów.
Witaminy z grupy B, do których zaliczamy witaminę B12, wpływają m.in. na funkcjonowanie układu nerwowego oraz układu krwiotwórczego, biorąc udział w wytwarzaniu czerwonych krwinek. Dzienne zapotrzebowanie na witaminy i minerały zwiększa się m.in. u osób prowadzących intensywny tryb życia, osób zestresowanych, osób starszych oraz kobiet w ciąży i kobiet karmiących. Niedobory witaminy B12 są bardzo niebezpieczne dla zdrowia, prowadząc do poważnych zaburzeń, które objawiają się w dość specyficzny sposób.
Co ważne – witamina B12 powinna być suplementowana nie tylko przez osoby, w których diecie brakuje zawierających ją produktów zwierzęcych. Każdy z nas powinien wykonywać specjalistyczne badania krwi, które pozwalają na sprawdzenie stężenia ważnych witamin w surowicy krwi, bo wówczas można w odpowiednim czasie zmodyfikować dietę, rozpocząć suplementację lub leczenie preparatami dostępnymi z przepisu lekarza, redukując ryzyko wystąpienia poważnych powikłań.
Witamina B12 – co warto o niej wiedzieć?
Witamina B12 i inne witaminy z grupy B np. kwas foliowy i witamina B6 to witaminy rozpuszczalne w wodzie, które powinniśmy dostarczać do organizmu w ilości zgodnej z jego zapotrzebowaniem. Normy żywienia z uwzględnieniem dziennej podaży witamin ustalone zostały dla dzieci i osób dorosłych, jednak często mamy do czynienia ze zwiększonym zapotrzebowaniem organizmu na różne związki np. na skutek zmiany stanu fizjologicznego. Przykładem mogą być kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące piersią, a także osoby starsze, u których szczególnie często diagnozowane są zaburzenia związane z niedoborem witamin i minerałów.
Witamina B12 nazywana jest również witaminą brudu, bo wytwarzana jest naszym układzie pokarmowym, a dokładnie w dystalnej części jelita krętego przez żyjące tam bakterie. Wchłanianie witaminy B12 z pożywienia odbywa się w jelicie cienkim. Syntetyzowana w organizmie człowieka witamina B12 to zbyt mało, aby nasz organizm mógł prawidłowo funkcjonować. W celu dostarczenia do organizmu witaminy B12 we właściwej ilości niezbędne jest stosowanie urozmaiconej diety, w której znajdują się produkty pochodzenia zwierzęcego.
Witamina B12 nazywana jest także kobalaminą, co ma związek z obecnością kobaltu; możemy spotkać się także z nazwą „czerwona witamina”, bo odgrywa istotną rolę w przebiegu procesu wytwarzania czerwonych krwinek. To od niej zależy również prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, gdyż jej niedobór może wywołać poważne objawy neurologiczne.
Nawet niewielkie niedobory witaminy B12 w niekorzystny sposób wpływają na funkcjonowanie organizmu, przekładając się na powstawanie zaburzeń w przebiegu podstawowych reakcji biologicznych, a także manifestując się uciążliwymi objawami ze strony układu pokarmowego, układu krwiotwórczego i układu nerwowego. Zauważając objawy mogące wskazywać na niedobór witaminy B12, powinniśmy jak najszybciej wykonać badania, które pozwolą sprawdzić jej poziom w organizmie, a także dobrać suplement diety lub lek, który będzie stanowił uzupełnienie odpowiednio zmodyfikowanej, bogatej w witaminę B12 diety.
Funkcje witaminy B12 w organizmie
Jak już zostało wspomniane, witamina B12 pełni istotną rolę w organizmie człowieka. Jej zadaniem jest m.in.:
- regulacja poziomu homeocysteiny,
- uczestniczenie w przemianach metabolicznych białek, tłuszczów i węglowodanów,
- uczestniczenie w syntezie kwasów nukleinowych w szpiku kostnym,
- udział w procesach wytwarzania neuroprzekaźników nerwowych.
Witamina B12 ma także wpływ na nastrój, pamięć i koncentrację oraz apetyt. Dzięki swojemu działaniu jest także niezbędna dla utrzymania prawidłowego poziomu lipidów we krwi.
Witamina B12 jest witaminą, która rozpuszcza się w wodzie, więc niemal niemożliwe jest jej przedawkowanie dzięki spożywaniu bogatych w kobalaminę produktów. Suplementacja doustna witaminy B12, która uwzględnia jej bardzo wysokie dawki, może w niektórych przypadkach doprowadzić do wystąpienia objawów reakcji alergicznej. Warto wiedzieć, że nie każdy suplement diety dostarcza do naszego organizmu taką samą dawkę witaminy, dlatego przed dokonaniem wyboru preparatu, powinniśmy dokładnie sprawdzić jego skład.
Witamina B12 – objawy niedoboru
Jednym z pierwszych objawów niedoboru witaminy B12 są objawy ze strony układu nerwowego i układu krwiotwórczego. Zaliczamy do nich m.in. objawy anemii, czyli:
- senność,
- nadmierne zmęczenie,
- osłabienie,
- bladość skóry i błon śluzowych,
- samoczynne powstawanie siniaków i krwiaków,
- zawroty głowy,
- omdlenia.
Niedobór witaminy B12 wpływa również na samopoczucie psychiczne, zwiększając podatność na stres oraz wywołując zaburzenia nastroju, apatię, problemy z koncentracją, a w przypadku znacznych niedoborów, może dojść do pojawienia się typowych objawów psychiatrycznych np. nasilających się stanów lękowych. Jednym z częstych objawów niedoboru witaminy B12 są również zaburzenia pamięci i koncentracji, które w przypadku osób starszych mogą przypominać objawy wywoływane chorobą Alzheimera i demencją starczą.
Objawy niedoboru witaminy B12 ze strony układu pokarmowego to m.in. brak łaknienia, wymioty i nudności. Ze względu na oddziaływanie witaminy B12 na funkcjonowanie układu neurologicznego, jej niedobory objawiają się także m.in. uczuciem drętwienia i mrowienia, powodują zaburzenia czucia wibracji oraz osłabienie mięśni, które utrudnia wykonywanie różnych czynności.
Witamina B12 – gdzie występuje?
Witamina B12 znajduje się przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, dlatego na jej niedobory cierpią osoby stosujące dietę wegańską i wegetariańską, które nie przyjmują zawierających kobalaminę suplementów diety.
W przypadku restrykcyjnej diety wegańskiej jedynym źródłem witaminy B12 są grzyby, produkty fermentowane, drożdże, a także glony. Wegetarianie mogą dostarczać do organizmu naturalną witaminę B12, która obecna jest w jajkach, a także produktach mlecznych.
Warto wiedzieć, że niedobór witaminy B12 nie dotyczy jedynie wegetarian i wegan, bo coraz częściej stosujemy dietę bogatą w produkty wysoko przetworzone, w których zawartość witamin jest znikoma. Co więcej, na skutek spożycia obecnych w wielu pokarmach chemicznych dodatków do żywności u rosnącego odsetka populacji ludzkiej diagnozowane są zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych, które spowodowane są m.in. obniżeniem jakości i ilości bakterii jelitowych. Chcąc dostarczyć do organizmu odpowiednią ilość witaminy B12, powinniśmy również wiedzieć, że ulega ona rozpadowi pod wpływem działania wysokiej temperatury, dlatego w codziennej diecie trzeba uwzględnić produkty, których nie poddajemy obróbce termicznej np. fermentowane przetwory mleczne.
Do grupy produktów bogatych w witaminę B12 zaliczamy:
- podroby (nerki, wątroba),
- wołowinę, wieprzowinę i drób,
- ryby oraz owoce morza,
- mleko,
- ser żółty i ser pleśniowy,
- jajka,
- fermentowane przetwory mleczne.
Witamina B12 nie występuje w owocach. Jej niewielkie ilości znajdują się w różnego gatunku grzybach, jednak wiele produktów spożywczych jest wzbogacanych witaminą B12. Zaliczamy do nich m.in. mleka roślinne oraz płatki śniadaniowe, warto jednak pamiętać, że witamina B12, która dodana jest w celu poprawy składu produktu, wchłania się do naszego organizmu w niewielkiej ilości. Co więcej, produkty wysoko przetworzone nie powinny stanowić podstawy naszej diety.
Podsumowanie
Witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu dzieci i osób dorosłych, bo bierze udział w wielu reakcjach biologicznych, dzięki którym możemy cieszyć się dobrym zdrowiem oraz samopoczuciem (nie będą doskwierały m.in. apatia, zaburzenia nastroju itp.). Niedobór witaminy B12 jest dla naszego zdrowia poważnym zagrożeniem. W przypadku znacznego niedoboru witaminy B12, który objawia się dolegliwościami ze strony różnych układów m.in. układu nerwowego i układu krwiotwórczego, konieczne jest szybkie dostarczenie do organizmu kobalaminy w formie zastrzyków domięśniowych. Witamina B12 musi być uwzględniona w codziennej diecie (np. w produktach pochodzenia zwierzęcego), a jeżeli nie dostarczamy jej z pożywieniem, to witamina B12 (jej dzienne zapotrzebowanie) powinna być przyjmowana w formie suplementów diety. Jej dostarczanie do organizmu wraz z suplementami diety warto skonsultować z lekarzem, który poleci preparat w odpowiedniej dawce.
Niedobór witaminy B12 nie występuje jedynie u osób stosujących dietę, w której brak jest produktów pochodzenia zwierzęcego, dlatego warto badać poziom witamin w organizmie, nawet jeżeli nie występują objawy ich niedoboru.
Czytaj też:
Witamina D3 a odchudzanie. Czy witamina D pomaga schudnąć?