Kurki mają też wiele innych nazw. Co ciekawe, tę oficjalną polską – pieprznik jadalny – nadał grzybowi już w 1830 roku Józef Jundziłł, botanik i mykolog. Oprócz tego istnieje również łaciński termin, którym określa się te grzyby – Cantharellus cibarius i wiele innych jego polskich odpowiedników: kurza noga, stągiewka, a także lisica, lisiczka i liszka. Jakkolwiek by ich nie nazywać, Polacy kurki chętnie zbierają i przygotowują z nich dania. Co warto wiedzieć o tych grzybach?
Kurki: jak wyglądają i gdzie rosną?
Kurki mają bardzo charakterystyczny wygląd, znany nie tylko grzybiarzom. Ich barwa może przybierać różne odcienie żółtego: od jasnego do niemal pomarańczowego. Kapelusz tego grzyba ma od 1 do nawet 12 cm. U młodych kurek jest wypukły i z podwiniętym brzegiem, u starszych – lejkowaty i rozpostarty.
Można by powiedzieć, że zbieranie kurek jest bezpieczne, ponieważ grzyb ten posiada charakterystyczny wygląd. Niestety, są też i grzyby do nich podobne, a konkretnie jeden gatunek – lisówka pomarańczowa. Jak odróżnić kurkę od lisówki? Patrząc na wygląd trzonka, który u kurek jest przysadzisty, krótki i gruby, a u lisówki cienki i bardziej pomarańczowy. Grzyby różnią się także miąższem, który znów u lisówki jest bardziej pomarańczowy. Warto też zwrócić uwagę na to, jak grzyb wygląda pod kapeluszem. Lisówka pomarańczowa ma blaszki, a kurka listewki, które są rozgałęzione i nieregularne.
Kurki szczególnie lubią rosnąć w lasach iglastych – pod świerkami, sosnami, ale czasem także i w pobliżu brzóz, dębów i buków. Niekiedy chowają się wśród mchu, występują w skupiskach po kilkanaście sztuk, zazwyczaj wyrastają z piaszczystej gleby. Ich częste wycinanie z danego miejsca nie wpływa na zmniejszenie ich populacji – znów tam wyrosną, jednak po około tygodniu.
Czytaj też:
Grzyby – ile o nich wiesz? Sprawdź swoją wiedzę w tym quizie
Kurki: jakie mają właściwości zdrowotne?
Kurki, podobnie jak i inne grzyby, utrzymują las przy życiu. To one przetwarzają obumarłą materię w rozpuszczalne w wodzie związki organiczne, które rośliny potrafią przyswajać. Dla ludzkiego zdrowia, w pozytywnym sensie, też nie są obojętne. W kapeluszach kurek, podobnie jak w przypadku innych grzybów, znajdują się wszystkie witaminy z grupy B, które pełnią cały szereg funkcji. Co najważniejsze, stanowią ważny element prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Kurki są także bogate w witaminę C, witaminę D (jedna porcja kurek pokrywa 29 procent dziennego zapotrzebowania na nią), witaminę E i witaminę H. Znajdują się w nich również kwasy fenolowe, mające właściwości antyoksydacyjne, a także polisacharydy, wzmacniające odporność.
Kurka w niemal 10 procentach składa się z łatwo przyswajalnego białka, w jej owocnikach znajdziemy także węglowodany i tłuszcze, również niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które, jak sama ich nazwa wskazuje, są niezbędne do tego, by organizm funkcjonował prawidłowo. Szczególnie dobroczynnie działają na mózg (także dlatego, że kurki zawierają bardzo ważne dla właściwej pracy tego narządu żelazo) i układ krwionośny. Co ciekawe, w kurkach znajduje się więcej beta-karotenu niż w słynących z jego posiadania pomidorach i marchewce.
Kurki stanowią również cenne źródło funginu – rodzaju błonnika, dzięki któremu dłużej utrzymuje się uczucie sytości. Co ciekawe, w nóżkach kurek znajduje się tego błonnika więcej niż w ich kapeluszach.
Kurki są także bogate w mangan – pierwiastek wspierający właściwe działanie układu nerwowego. Dzięki niemu w mniejszym stopniu odczuwa się zmęczenie, rozdrażnienie, lęk. To od niego też w dużej mierze zależy spadek bądź wzrost libido. Dlatego też dodawanie kurek na stałe do swojego jadłospisu zaleca się kobietom cierpiącym na zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), który objawia się powyższymi dolegliwościami.
Co więcej, kurki wykazują właściwości antybakteryjne – dotyczy to bakterii gronkowca złocistego oraz Bacillus cereus, odpowiedzialnej za rozwój zatruć pokarmowych. Naukowcy z Monachium wykazali również, że kurek można używać jako... wzmacniaczy smaku, zwłaszcza w przypadku potraw ostrych i tych skomponowanych z innych grzybów.
Mamy też dobrą wiadomość dla osób odrzucających się – kurki to, podobnie jak inne grzyby, w 90 procentach woda, więc można je spożywać przy diecie niskokalorycznej.
Kurki: jak je przyrządzić?
Kurki można przygotowywać na wiele różnych sposobów. Mogą stanowić dodatek do głównego dania – wystarczy podsmażyć je z cebulą i zagęścić śmietaną, by przyrządzić smakowity sos. Kurki to także ważny i smakowity składnik sałatki, makaronu,omletu, risotto, zapiekanki, gulaszu, jajecznicy czy zupy.
Jeśli ktoś ma ochotę na eksperymenty w kuchni, może spróbować przygotować boeuf Strogonow, którego kurki są klasycznym składnikiem. Grzyby te można też zakisić, zamarynować (są bardzo chrupkie) lub umieścić w tortilli lub carpaccio.
Pamiętajmy, by przed przyrządzeniem kurek dokładnie je oczyścić. Wystarczy je wrzucić do dużej miski, zasypać łyżeczką soli i zalać wrzątkiem. Gdy już wszelki brud z grzybów opadnie na dno miski, można je z niej wyjąć i starannie wysuszyć. Dzięki temu prostemu przygotowaniu kurki nie będą się później kruszyć podczas siekania, pieczenia, smażenia. A jeśli chodzi o samo smażenie kurek – nie można robić tego zbyt długo, ponieważ stają się gumowate. Lepiej niż tradycyjna patelnia sprawdzi się w przypadku tych grzybów wok.
Kurki nadają się też do suszenia, jednak po tym zabiegu... tracą swój ładny wygląd. Dlatego lepiej zmielić je na mączkę grzybową, która z kolei szybciej niż grzyb traci aromat i mogą się do niej łatwo dobrać mole spożywcze.
Jeśli nie chcemy kurek wysuszyć, można je zamrozić, jednak nie dłużej niż na 3 miesiące. Przed zamrożeniem powinny też zostać zblanszowane, by nie zyskały gorzkawego posmaku.
Kurki: kiedy zrezygnować z ich jedzenia?
Kurki, jak większość grzybów, są ciężkostrawne, ponieważ zawierają chitynę – rodzaj błonnika, dzięki któremu grzyb zyskuje swoją sztywność, ale i staje się trudniejszy do strawienia. Z tego powodu lepiej nie jeść kurek wieczorem i nie podawać ich dzieciom. Osoby starsze również powinny sięgać po te grzyby bardzo ostrożnie.
Czytaj też:
Nie każdy powinien jeść grzyby! Na te objawy uważaj