Flora bakteryjna jelit – jak wspierać ją dietą i odbudować?

Flora bakteryjna jelit wchodzi w skład mikrobiomu człowieka. Mikrobiota jelitowa jest jednym z najważniejszych i najbardziej skomplikowanych środowisk w ciele człowieka, o której wciąż nie wiemy zbyt wiele. Zamieszkują ją nie tysiące, ale miliardy mikroorganizmów, wciąż nie w pełni poznanych. Wiadomo jednak, że dzielą się one na tzw. dobre bakterie i złe bakterie, które mogą poprawiać zdolności obronne mikroflory jelitowej lub je osłabiać. Rolą człowieka jest odżywiać się w sposób, który będzie wspierał mikroflorę jelitową.

Mikroflora jelitowa – co to jest?

Mikroflora jelitowa to środowisko, w którym namnażają się mikroorganizmy w układzie pokarmowym. Wchodzi w skład mikrobiomu człowieka, indywidualnego ekosystemu, który rozwija się od narodzin człowieka. Mikrobiom tworzą nie tylko mikrobiota jelitowa, ale również bakterie bytujące w błonach śluzowych, układzie moczowym, układzie rodnym, a nawet na skórze człowieka.

Mikroflora jelitowa jest uważana za jedno z najważniejszych środowisk, ponieważ mogą ją zamieszkiwać nawet miliardy różnego rodzaju mikroorganizmów. Jeśli panuje w niej równowaga, a ilość dobrych bakterii równoważy drobnoustroje bytujące w jelitach, jelita są silne i łatwiej bronią się przed zakażeniami. Odgrywa to istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego człowieka, ponieważ to z jelit pochodzi nawet 80 procent odporności człowieka. Aby wzmocnić odporność organizmu, należy zatem zadbać o zdrowie jelit i układu pokarmowego.

Co to jest flora bakteryjna jelit i jakie są jej funkcje?

Mikroflora jelit jest ekosystemem indywidualnym, unikalnym, zarówno dla każdego człowieka, jak i w kontekście zmian, jakim podlega. Jej stan jest uzależniony od wielu czynników, takich jak chociażby wiek, dieta, stosowane leki (głównie antybiotyki), perystaltyka. Dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu najistotniejsze jest zachowanie równowagi mikrobioty, a nawet jeśli zostanie zachwiana, umożliwienie powrotu do stanu homeostazy. Jest to bardzo istotne ze względu na obecność limfocytów zlokalizowanych w układzie pokarmowym. To właśnie te krwinki odpowiadają za walkę z patogenami zagrażającymi naszemu zdrowiu. Najwięcej tzw. grudek limfatycznych rozproszonych i skupionych znajduje się w błonie śluzowej i podśluzowej przewodu pokarmowego, w końcowym odcinku jelita cienkiego.

Rolą mikroflory jelitowej jest zapewnienie równowagi w środowisku jelit i zwalczanie drobnoustrojów, które mogą wywołać chorobę. Oprócz tego wspiera procesy trawienne, usprawnia metabolizm, a także hamuje reakcje zapalne w układzie pokarmowym. Dzięki temu może wspierać naturalną odporność organizmu.

Jakie znaczenie mają bakterie w jelitach?

Liczba bakterii bytujących w organizmie dorosłego człowieka jest ogromna, może być to nawet 1500 gatunków różnych drobnoustrojów. Ten jakże liczny ekosystem nazywany jest mikrobiotą i ma ogromne znaczenie dla dobrego stanu zdrowia, kondycji fizycznej oraz psychicznej. Mikroflorajelitowa ma tu kluczową rolę, ponieważ ok. 70% wszystkich bakterii zasiedla właśnie jelita. Większość bakterii zasiedlających jelita (ok. 90%) to bakterie kwasu mlekowego wytwarzające kwas mlekowy i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.

Niektóre bakterie zasiedlające jelita mają zdolność wiązania się z receptorami w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu mogą bytować w nich dłużej. Inne powinny być „wspierane”, uzupełniane, np. poprzez odpowiednią dietę czy suplementację (probiotykami).

Rola mikroflory jelitowej

Kolejna istotna właściwość mikroflory w jelitach to fakt niezwykłej „relacji”. Mówi się, że jelita to drugi mózg człowieka.

Ponieważ skład mikroflory bakterii jelitowych jest dla nas bardzo ważny, warto poznać czynniki, które mogą mu sprzyjać i ewentualnie zagrażać. Przede wszystkim to my sami „karmimy” dobre bakterie w jelitach stosując odpowiednią dietę, ale też możemy im bardzo zaszkodzić odżywiając się niezdrowo, nieracjonalnie.

Na szczęście mikroflora w jelitach ma naturalną tendencję do regeneracji. Jednym ze sposobów uzupełniania bakterii jelitowych, jest podaż probiotyków, zarówno w formie żywnościowych produktów probiotycznych, jak i suplementacji.

Wpływ probiotyków na jelita

Według definicji FAO/WHO, probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne skutki zdrowotne. Badania potwierdziły skuteczność probiotyków w profilaktyce infekcji Zaleca się stosowanie probiotyków (np. w postaci suplementów) wspomagająco.

Jeśli chodzi o profilaktyczne działanie probiotyków, największe znaczenie mają bakterie kwasu mlekowego, a najczęściej wykorzystywane są szczepy Bifidobacterium, Lactobacillus, Lactococcus i Streptococcus. Do najlepiej zbadanych bakterii należą Lactobacillus GG (Lactobacillus casei ssp. rhamnosus). Ponadto w suplementach probiotycznych wykorzystuje się np. L. acidophilus, L. casei, L. reuteri oraz Bifidobacterium (np. B. animalis, B. breve).

Z dobrodziejstwa probiotyków możemy korzystać sięgając po żywność zawierającą tzw. żywe kultury bakterii (kiszonki, produkty mleczne, takie jak jogurt, maślanka czy kefir) oraz spożywając odpowiednie preparaty np. suplementy z probiotykami. Kompleksowy produkt stanowią suplementy diety Guut. Dzienna porcja tych preparatów zawiera zawsze kapsułkę probiotyczną i nieprobiotyczną. W zależności od specyfiki działania są też wzbogacone o witaminy, minerały i ekstrakty roślinne.

Specjalnie opracowano Guut Immunity oraz Guut Metabolism:

• Guut Immunity zawiera w kapsułce probiotycznej Lactobacillus paracasei 13434, Lactobacillus plantarum 6595 oraz w kapsułce nieprobiotycznej – Wellmune® beta-glukan z drożdży Saccharomyces cerevisiae i witamina D (jako cholekalcyferol).
• Guut Metabolism ma w swoim składzie ekstrakt z liści Gurmaru, ekstrakt z Lagerstremii (Lagerstroemia speciosa), cynk, kwas pantotenowy i biotynę (w kapsułce nieprobiotycznej) oraz w kapsułce probiotycznej – Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103.

Oczywiście zawsze należy pamiętać o tym, że suplement nie zastępuje zróżnicowanej diety.

Jak sprawdzić, czy flora bakteryjna jelit jest prawidłowa?

Aby sprawdzić, czy w naszej mikroflorze jelitowej panuje równowaga, trzeba wykonać badania mikrofloralne z próbki moczu. Często wykonuje się również badania flory bakteryjnej z próbki kału, które pozwalają ocenić, czy w mikrobiocie jelit panuje równowaga czy dysbioza. Jeśli badanie wskaże obecność grzybów czy bakterii, a także markerów stanu zapalnego, może się okazać, że mikroflora jelitowa potrzebuje odbudowy.

Dlaczego dochodzi do zaburzenia flory bakteryjnej jelit i czym może ono skutkować?

Zaburzenia flory bakteryjnej jelit mogą rozwinąć się na skutek niewłaściwej diety, ale też stosowania antybiotyków i leków. Skład mikrobioty jelitowej w dużej mierze jest uzależniony od tego, co jemy. Choroby przewodu pokarmowego mogą rozwinąć się na skutek diety bogatej w cukier oraz węglowodany, która sprzyja namnażaniu grzybów i chorobotwórczych bakterii.

Czynnikiem mocno oddziałującym na stan mikroflory jelitowej jest antybiotykoterapia. Przyjmowanie antybiotyków zwalcza wszystkie drobnoustroje, nie tylko te chorobotwórcze, ale również dobre bakterie. Z tego względu zaleca się, by w czasie antybiotykoterapii i tuż po niej przyjmować probiotyki, pozwalające odbudować florę bakteryjną jelit.

Niektóre leki mogą działać podobnie jak antybiotyki i powodować zmiany w składzie mikroflory jelitowej. Jeśli ich przyjmowanie jest konieczne, należy zadbać o wprowadzenie do diety produktów, które poprawią skład flory bakteryjnej i przywrócą jej właściwe ph. Nie jest to trudne.

Co niszczy florę bakteryjną jelit?

Flora bakteryjna jelit może zostać zachwiana na skutek:

• dieta uboga w błonnik
  
• dieta bogata w cukier
• dieta bogata w węglowodany
• przyjmowanie antybiotyków
• przyjmowanie leków
• nadużywanie alkoholu
• stres

Dieta a mikroflora jelitowa

Możemy poprawić skład mikroflory jelitowej, sięgając po naturalne probiotyki, które znajdują się w żywności. Bakterie probiotyczne to głównie bakterie kwasu mlekowego, które znajdziemy w fermentowanych produktach mlecznych. Włączenie do diety kefirów, jogurtów naturalnych, maślanek może poprawić zdolności obronne flory bakteryjnej i odbudować zaburzoną równowagę w jelitach.

Źródłem probiotyków są także kiszone warzywa i owoce. Kiszonki wzmacniają florę bakteryjną, przywracają jej odpowiednie pH i mogą wzmocnić naturalną odporność jelit. Do najpopularniejszych kiszonek należą ogórki czy kapusta, ale warto wiedzieć, że równie korzystny wpływ na florę bakteryjną mają kiszone owoce, kwas chlebowy czy zakwas z buraka. Zawierają one dobre bakterie, korzystnie zmieniające skład flory bakteryjnej jelit.

Dobrze, aby w diecie znalazły się również produkty, które wspomogą enzymy trawienne i procesy zachodzące w układzie pokarmowym. Są to prebiotyki, które wspomagają namnażanie dobrych bakterii. Zalicza się do nich np. banany, ale też cebulę czy czosnek. Bardzo korzystnie oddziałują na pracę przewodu pokarmowego, zawierają też wiele składników mineralnych oraz witaminy z grupy B.

Enzymy trawienne wspomagają również produkty bogate w błonnik. Pieczywo pełnoziarniste, kasze, makarony czy otręby owsiane to produkty korzystnie wzmacniające procesy trawienne i na długo zapewniające uczucie sytości. Błonnik znajdziemy też w innych produktach spożywczych, m.in. w roślinach strączkowych.

Odbudowa flory bakteryjnej

Aby odbudować florę bakteryjną jelit, warto sięgnąć po dietę bogatą w probiotyki i fermentowane produkty mleczne. Pomocne jest również stosowanie suplementów diety, które zawierają wiele szczepów bakterii korzystnie oddziałujących na florę jelitową.

Mikroflora jelitowa nie lubi cukru ani węglowodanów, warto zatem wykluczyć ze swojej diety tego rodzaju produkty. Słodycze, fast foody, dania typu instant mogą sprzyjać namnażaniu się chorobotwórczych drobnoustrojów i powodować zmiany we florze jelitowej.

Mikroflora jelitowa a inne schorzenia

Zaburzona flora bakteryjna jelit może powodować różnego rodzaju schorzenia w organizmie. Często wiąże się z występowaniem atopowego zapalenia skóry czy schorzeń alergicznych. Mikrobiota jelit warunkuje właściwe funkcjonowanie układu immunologicznego, a reakcje zapalne czy alergiczne mogą być związane z zaburzeniami odporności.

Silna mikroflora jelitowa chroni również przed chorobami układu pokarmowego. Zespół jelita drażliwego, objawiający się biegunką, wzdęciami, gazami i problemami trawiennymi, może rozwijać się na skutek osłabionej flory bakteryjnej jelit.

Czytaj też:
Zadbaj o zdrowie jelit! Włącz do diety 6 produktów prebiotycznych