Dieta niskowęglowodanowa czy ketogeniczna?
Chociaż założenia diet niskowęglowodanowej i ketogenicznej w dużym stopniu się pokrywają, istnieje również kilka ważnych różnic.
Dieta niskowęglowodanowa:
- Spożycie węglowodanów może wahać się od 25 do 150 gramów dziennie.
- Spożycie białka zwykle nie jest ograniczone.
- Poziom ketonów we krwi może, ale nie musi wzrosnąć. Ketony to cząsteczki, które mogą częściowo zastąpić węglowodany jako źródło energii dla mózgu.
Dieta ketogeniczna:
- Spożycie węglowodanów jest ograniczone do 50 gramów lub mniej dziennie.
- Białko jest często ograniczone.
- Głównym celem jest zwiększenie poziomu ketonów we krwi.
Na standardowej diecie niskowęglowodanowej mózg nadal będzie w dużej mierze zależny od glukozy, cukru znajdującego się we krwi, jako paliwa. Jednak mózg może spalić więcej ketonów niż na zwykłej diecie.
Na diecie ketogenicznej mózg jest zasilany głównie przez ketony. Wątroba wytwarza ketony, gdy spożycie węglowodanów jest bardzo niskie.
Mit 130 g węglowodanów
Być może słyszałeś, że twój mózg potrzebuje 130 g węglowodanów dziennie do prawidłowego funkcjonowania. To jeden z najczęściej powtarzanych mitów na temat zdrowego spożycia węglowodanów.
W raporcie Rady ds.Żywności i Żywienia National Academy of Medicine z 2005 roku eksperci piszą, że dolna granica spożywanych węglowodanów w diecie może wynosić zero, pod warunkiem, że spożywa się odpowiednią ilość białka i tłuszczu. Chociaż dieta w zupełności pozbawiona węglowodanów nie jest zalecana, ponieważ eliminuje wiele zdrowych pokarmów, zdecydowanie można jeść mniej niż 130 g węglowodanów dziennie i utrzymać dobrą pracę mózgu.
Wpływ diet niskowęglowodanowych i ketogenicznych na pracę mózgu
Diety niskowęglowodanowe dostarczają mózgowi energii poprzez procesy zwane ketogenezą i glukoneogenezą.
Ketogeneza
Glukoza jest zwykle głównym paliwem dla mózgu. Twój mózg, w przeciwieństwie do mięśni, nie może wykorzystywać tłuszczu jako źródła paliwa. Może jednak wykorzystywać ketony. Kiedy poziom glukozy i insuliny jest niski, wątroba wytwarza ketony z kwasów tłuszczowych.
Ketony są produkowane w niewielkich ilościach, gdy nie jesz przez wiele godzin, na przykład po całonocnym śnie. Jednak wątroba zwiększa produkcję ketonów jeszcze bardziej podczas postu lub gdy spożycie węglowodanów spada poniżej 50 g dziennie. Kiedy podaż węglowodanów jest zerowa lub zminimalizowana, ketony mogą wypełnić do 75% zapotrzebowania energetycznego mózgu.
Glukoneogeneza
Chociaż większa część mózgu może wykorzystywać ketony, istnieją jego części, które do funkcjonowania wymagają glukozy. Na diecie o bardzo niskiej zawartości węglowodanów część tej glukozy może zostać dostarczona przez niewielką ilość spożytych węglowodanów.
Reszta pochodzi z procesu zwanego glukoneogenezą, co oznacza „wytwarzanie nowej glukozy”. W tym procesie wątroba wytwarza glukozę, by mózg mógł ją wykorzystać. Wątroba wytwarza glukozę za pomocą aminokwasów, elementów budulcowych białek. Wątroba może również wytwarzać glukozę z glicerolu. Glicerol łączy kwasy tłuszczowe w trójglicerydach, postaci tłuszczu magazynowanej w organizmie.
Dzięki glukoneogenezie części mózgu, które potrzebują glukozy, otrzymują jej stałą podaż, nawet jeśli spożycie węglowodanów jest bardzo niskie.
Dieta niskowęglowodanowa i ketogeniczna a choroba Alzheimera
Chociaż przeprowadzono niewiele formalnych badań, wydaje się, że diety niskowęglowodanowe i ketogenne mogą być korzystne dla osób z chorobą Alzheimera. Choroba Alzheimera jest najczęstszą formą demencji. To postępująca choroba, w której w mózgu pojawiają się płytki i sploty, które powodują utratę pamięci.
Wielu badaczy uważa, że należy ją uznać za „cukrzycę typu 3”, ponieważ komórki mózgu stają się oporne na insulinę i nie są w stanie prawidłowo wykorzystywać glukozy, a to prowadzi do stanu zapalnego. Zespół metaboliczny, prekursor cukrzycy typu 2, również zwiększa ryzyko rozwoju choroby Alzheimera.
Eksperci podają, że choroba Alzheimera ma pewne cechy wspólne z epilepsją, w tym pobudliwość mózgu, która prowadzi do drgawek. W badaniu z 2009 roku 152 osób z chorobą Alzheimera osoby, które otrzymywały suplement MCT przez 90 dni, miały znacznie wyższy poziom ketonów i znaczną poprawę funkcji mózgu w porównaniu z grupą kontrolną. W małym badaniu z 2018 roku, które trwało 1 miesiąc, osoby, które przyjmowały 30 gramów MCT dziennie, zauważyły znaczny wzrost spożycia ketonów w mózgu. Ich mózgi zużywały dwa razy więcej ketonów niż przed badaniem.
Badania na zwierzętach sugerują również, że dieta ketogeniczna może być skutecznym sposobem pobudzania do pracy mózgu dotkniętego chorobą Alzheimera. Podobnie jak w przypadku epilepsji, naukowcy nie są pewni dokładnego mechanizmu stojącego za tymi potencjalnymi korzyściami w przypadku choroby Alzheimera. Jedna z teorii głosi, że ketony chronią komórki mózgowe poprzez redukcję reaktywnych form tlenu. Są to produkty uboczne metabolizmu, które mogą powodować stany zapalne.
Inna teoria głosi, że dieta bogata w tłuszcze, w tym tłuszcze nasycone, może ograniczyć namnażanie szkodliwych białek gromadzących się w mózgach osób z chorobą Alzheimera. Z drugiej strony niedawny przegląd badań wykazał, że wysokie spożycie tłuszczów nasyconych było silnie związane ze zwiększonym ryzykiem choroby Alzheimera.
Czytaj też:
Ketoza – co to jest?Czytaj też:
Kiedy należy przerwać dietę ketogeniczną? Oto 7 znaków ostrzegawczychCzytaj też:
Nie chudniesz na diecie niskowęglowodanowej? Oto 10 przyczyn zastoju wagiCzytaj też:
Czy dieta ketogeniczna pomaga złagodzić przebieg menopauzy?Czytaj też:
Dieta ketotariańska – na czym polega? Co to jest i czy pozwala schudnąć?