Kardamon to jedna z najdłużej znanych człowiekowi przypraw. Początki historii kardamonu sięgają czasów starożytnego Egiptu, gdzie był stosowany w celach rytualnych. Obecnie kardamon często stosowany jest m.in. w przemyśle spożywczym i kosmetycznym. Ze względu na właściwości lecznicze przyprawa ta stosowana jest również w medycynie naturalnej (np. tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej). Warto poznać możliwości zastosowania oraz lecznicze działanie kardamonu, a także dowiedzieć się, czym różni się kardamon zielony (Elettaria cardamomum) od kardamonu czarnego (Amomum subulatum). Przy czym trzeba pamiętać, że stosowanie kardamonu nie zastąpi konwencjonalnego leczenia – zioła i przyprawy powinny być stosowane w celach profilaktycznych i leczniczych po konsultacji z lekarzem.
Kardamon – co warto wiedzieć?
Kardamon jest jedną z najdroższych przypraw świata. W Polsce dostępny jest przede wszystkim suszony kardamon, jednak wytrwali ogrodnicy mogą spróbować uprawiać tę roślinę w domu lub szklarni.
Kardamon jest byliną z rodziny imbirowatych. Rośnie na Półwyspie Indyjskim, w Chinach i Indonezji; uprawiany jest także w Ameryce Środkowej i Azji Południowo-Wschodniej. Wyjątkowy smak i aromat kardamon zawdzięcza olejkowi eterycznemu (olejek kardamonowy), który słynie z prozdrowotnego działania i licznych właściwości kosmetycznych. Olejek eteryczny wykazuje korzystny wpływ m.in. na skórę, a także jest stosowany do aromaterapii.
Wyróżnia się dwa główne rodzaje kardamonu:
- Kardamon zielony (Amomum subulatum), który bywa nazywany „kardamonem prawdziwym”. Kardamon zielony to szlachetna odmiana kardamonu, która znana jest także pod nazwą kardamon malabarski. Zielony kardamon stosowany jest w nieco inny sposób niż czarny kardamon – w celach przyprawowych stosowane są zarówno nasiona, jak i strąki zielonego kardamonu. Zielony kardamon dostępny jest także w postaci bielonej, która ma delikatniejszy smak.
- Kardamon czarny (Elettaria cardamomum) – to przyprawa pozyskiwana z owoców amomka szydlastego. Ma większe strąki niż kardamon zielony i jest dużo tańszy. W celach przyprawowych stosowane są jedynie jego nasiona.
Jak smakuje kardamon?
Smak kardamonu zielonego przypomina połączenie cytrusów z imbirem. Dobrze wyczuwalna jest w nim korzenna nuta, która sprawia, że podobnie jak np. cynamon, goździki i anyż, jest stosowany do przyprawiania korzennych ciasteczek, pierników i rozgrzewających napojów. Kardamon czarny (kardamon, jawajski, kardamon himalajski, kardamon indyjski) jest mniej aromatyczny. Bardzo popularna jest kawa z zielonym kardamonem, który nie tylko podbija jej smak, ale także wzmacnia prozdrowotne działanie „napoju bogów”. W krajach arabskich kardamon miesza się z palonymi ziarnami kawowymi.
W sklepach dostępne są nasiona kardamonu oraz kardamon w postaci proszku (kardamon mielony). Całe strąki zielonego kardamonu nie są dostępne w każdym sklepie. W tej postaci kardamon najdłużej zachowuje swój wyjątkowy smak i korzenny aromat.
Kardamon – wartości odżywcze
W składzie kardamonu znajdują się m.in.:
- witamina C,
- witaminy z grupy B,
- wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas i cynk.
Kaloryczność kardamonu to około 311 kcal w 100 g przyprawy.
Kardamon – właściwości lecznicze
Za prozdrowotne działanie kardamonu odpowiadają mające właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne i antyoksydacyjne związki fenolowe oraz flawonoidy, które zawiera olejek kardamonowy. Warto wiedzieć, że nie wszystkie właściwości prozdrowotne kardamonu zostały potwierdzone wiarygodnymi badaniami naukowymi. Tak jest m.in. w przypadku polecanego stosowania kardamonu w celu zapobiegania rozwojowi cukrzycy oraz zaburzeń gospodarki lipidowej.
W medycynie naturalnej kardamon tradycyjnie stosowany jest w celu m.in.:
- łagodzenia dolegliwości żołądkowo-jelitowych – przyprawa ta wpływa na wydzielanie soków żołądkowych, redukuje problemy trawienne, wzdęcia oraz zgagę;
- łagodzenia objawów przeziębienia, grypy i innych chorób dróg oddechowych;
- obniżenia ciśnienia krwi;
- redukcji zaburzeń erekcji – kardamon poprawia ukrwienie narządów płciowych, przyczyniając się do poprawy funkcji seksualnych;
- poprawy stanu zdrowia jamy ustnej – ze względu na działanie antybakteryjne kardamon neutralizuje nieświeży oddech oraz pomaga zapobiegać chorobom przyzębia.
Inne korzyści zdrowotne, które może przynieść spożywanie kardamonu to np. przyśpieszenie przemiany materii, redukcja stanów zapalnych i ochrona komórek przed stresem oksydacyjnym.
Pozytywny wpływ kardamonu na narządy układu pokarmowego potwierdzają długotrwałe obserwacje poczynione podczas stosowania tej przyprawy w medycynie naturalnej. Warto jednak wiedzieć, że promowane w ostatnich latach antynowotworowe, odchudzające i przeciwlękowe właściwości kardamonu nie zostały poparte dowodami naukowymi. Przeprowadzone badania uwzględniały małe próby lub modele zwierzęce, co wpływa na ich wiarygodność.
Zastosowanie kardamonu w kuchni
Nie ulega wątpliwości, że kardamon to bardzo aromatyczna przyprawa, którą warto urozmaicić smak przygotowywanych potraw. Stosowanie kardamonu poprawia smak potraw mięsnych, ryb oraz dań warzywnych. Przyprawę tę można także stosować do domowych wypieków np. pierników oraz rozgrzewających napojów np. herbaty z sokiem malinowym, goździkami i cynamonem. Ponadto wiele osób dodaje również mielony kardamon do kawy. Warto wiedzieć, że kawa z kardamonem przyspiesza spalanie tłuszczu, a można ją pić każdego dnia.
Olejek kardamonowy – zastosowanie
Olejek kardamonowy stosowany jest w dyfuzorach, kominkach lub inhalatorach do aromaterapii. Ponadto wykorzystywany jest w do masażu ciała jako składnik rozgrzewający, działający kojąco i relaksacyjnie.
Jak przechowywać kardamon?
Kardamon powinien być przechowywany w szczelnie zamkniętym pojemniku, co zapobiega utracie smaku i aromatu. Dobrym wyborem jest zakup kardamonu w całych strąkach, które zachowują walory smakowe i zapachowe dłużej niż nasiona kardamonu oraz kardamon w postaci proszku.
Przeciwwskazania – kardamon. Skutki uboczne stosowania
Kardamon uważany jest za bezpieczną przyprawę. Jego stosowanie rzadko prowadzi do występowania działań niepożądanych. Ryzykowne jest stosowanie dużych ilości kardamonu – choć kardamon wykazuje łagodzące działanie na układ pokarmowy, to spożywany w nadmiarze, może spowodować biegunkę lub doprowadzić do zaparcia. W niektórych przypadkach na skutek spożywania kardamonu mogą wystąpić objawy alergii lub nadwrażliwości.
Kardamonu oraz olejku kardamonowego nie powinny stosować m.in. osoby ze wrzodami żołądka i nieżytem żołądka. Nie zaleca się także stosowania kardamonu, w celach innych niż do przyprawiania potraw, przez kobiety ciężarne i karmiące piersią.
Czytaj też:
Odchudzający napój kawowy z kardamonem. Pokochałam ten sposób picia kawyCzytaj też:
Deser z kardamonem odchudza i przeciwdziała zaparciom. Poznaj przepis
Źródła:
- Aleksander K. Smakosz, Historia naturalna przypraw, Wydawnictwo Pharmacopola, Wrocław, 2022
- Keith Singletary, Cardamom. Potential Health Benefits, DOI: 10.1097/NT.0000000000000507