Chlor (Cl) to pierwiastek mineralny zaliczany do grupy fluorowców. W naturze chlor występuje pod postacią jonów chlorkowych m.in. w solankach, jeziorach słonowodnych i oceanach. Kojarząc chlor z toksycznymi i nieprzyjemnie pachnącymi środkami chemicznymi, zapominamy, że związki chloru są niezbędne do przebiegu wielu procesów biologicznych, które zachodzą w ludzkim organizmie.
Właściwości chloru
Chlor jest związkiem o właściwościach utleniających, wybielających i dezynfekujących, dzięki którym znajduje powszechne zastosowanie w przemyśle oraz gospodarstwach domowych. Ze względu na swoje właściwości chlor wykorzystywany jest w celu odkażania wody i dezynfekcji różnych powierzchni.
Znajduje także zastosowanie w produkcji wybielaczy i środków myjących do toalet. Niemal w każdym domu możemy spotkać środki chemiczne na bazie chloru, które stosowane są m.in. do mycia i dezynfekcji sanitariatów i różnych powierzchni, usuwania plam i wybielania tkanin.
Chlor – co warto wiedzieć o jego zastosowaniu?
Chlor to gaz, który naturalnie występuje w naszym otoczeniu np. w podziemnych złożach soli i w solankach, które wykorzystywane są w celach leczniczych. Wszyscy znamy jego duszący zapach, który może wywołać ból głowy, mdłości i podrażnienia dróg oddechowych. Zdarzało się, że chlor doprowadzał do ciężkiego zatrucia organizmu np. na basenie, jednak od wielu lat stopniowo odchodzi się od stosowania tego związku w celu dezynfekcji wody.
Obecnie coraz częściej woda basenowa poddawana jest ozonowaniu i uzdatnianiu z pomocą nowoczesnych filtrów, dzięki czemu możemy uniknąć zagrożenia, jakie wiąże się z zatruciem tym toksycznym pierwiastkiem.
Chlor jest także powszechnie stosowany w celu uzdatniania wody wodociągowej, chroniąc przed epidemiami związanymi z zatruciem m.in. bakteriami E.coli. Dzięki silnie dezynfekującym właściwościom chloru możliwe jest usunięcie z wody około 99% potencjalnie szkodliwych dla zdrowia drobnoustrojów, jednak związek ten nie jest w pełni bezpieczny dla naszego zdrowia. Nadmiar chloru w nieprzegotowanej wodzie pitnej także może doprowadzić do zatrucia, jednak zdarza się to sporadycznie.
Chlor to związek aktywny chemicznie który pod wpływem działania promieniowania słonecznego może doprowadzić do wybuchu. Zdolność do łączenia się chloru z innymi pierwiastkami umożliwia tworzenie chlorków, które pełnią różne funkcje i cechują się odmiennymi właściwościami. W warunkach laboratoryjnych chlor otrzymywany jest poprzez utlenianie kwasu solnego za pomocą m.in. nadmanganianu potasu.
Stosowanie czystej postaci chloru wiąże się z ryzykiem zatrucia oraz uszkodzenia skóry i błon śluzowych, bo jest on substancją żrącą. Stosując środki dezynfekujące, w których składzie znajduje się chlor, musimy pamiętać, że nie można mieszać ich z innymi detergentami.
Chlor jako elektrolit
Do grupy elektrolitów zaliczamy nie tylko magnez, potas, sód i wapń, ale także chlor. Bierze on udział m.in. w utrzymaniu prawidłowej gospodarki wodno-elektrolitowej ludzkiego organizmu. Nawet niewielki niedobór chloru powoduje pojawienie się dość nieprzyjemnych objawów oraz zaburzeń, które przekładają się na ogólną kondycję naszego organizmu. Prawidłowe stężenie chlorków w organizmie człowieka odpowiada za:
- regulację ciśnienia osmotycznego,
- równowagę kwasowo-zasadową,
- przewodnictwo nerwowe,
- prawidłową przepuszczalność błon komórkowych.
Co więcej, chlor warunkuje odczyn pH krwi i jest także związkiem niezbędnym do produkcji kwasu solnego, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie żołądka. Stanowi również ważny składnik soków i enzymów trawiennych, które umożliwiają przyswajanie związków odżywczych z dostarczanych do organizmu pokarmów. Chlor reguluje procesy trawienia białek, które są podstawowymi składnikami budulcowymi ludzkiego organizmu i odpowiada za prawidłowy przebieg niektórych przemian metabolicznych. Pierwiastek ten ma duży wpływ na utrzymanie homeostazy organizmu, warunkując zachowanie odpowiedniego stosunku kationów do anionów w płynach ustrojowych.
Zarówno nierobów chloru, jak i nadmiar chloru w organizmie człowieka nie służą zdrowiu, prowadząc do występowania różnych zaburzeń oraz związanych z nimi dolegliwości zdrowotnych. Metabolizm chloru jest ściśle powiązany z przebiegiem procesów metabolizmu sodu – na skutek spadku poziomu sodu w organizmie spada również poziom chloru i na odwrót – wzrostowi stężenia sodu towarzyszy wzrost poziomu chloru w organizmie.
Zachowanie równowagi pomiędzy poszczególnymi elektrolitami jest niezwykle ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, bo niedobór lub nadmiar elektrolitów prowadzą do poważnych zaburzeń w przebiegu procesów biologicznych.
W jakich produktach spożywczych występuje chlor?
Głównym źródłem chloru w diecie jest sól kuchenna, którą przyprawiamy potrawy. Znaczne ilości soli oraz obecnego w niej chloru znajdują się także w wysoko przetworzonej, niezdrowej żywności np. słonych przekąskach i fast-foodach.
Objawy nadmiaru chloru w organizmie pojawiają się przede wszystkim u osób stosującą bogatą w sól dietę. Niedobór tego pierwiastka może mieć związek m.in. z rezygnacją ze spożycia soli i zawierających ją pokarmów. Do nadmiernej utraty chloru z organizmu mogą również doprowadzić np. wymioty.
W okresie intensywnego wzrostu organizmu, podczas wymiotów i biegunki, odwodnienia, stosowania leków moczopędnych, a także utraty elektrolitów na skutek nadmiernej potliwości zapotrzebowanie organizmu na chlor wzrasta. Jeżeli nie zadbamy o jego dostateczną ilość w diecie, to niskie stężenie chloru może doprowadzić m.in. do ogólnego osłabienia organizmu.
Niedobór chloru – objawy i skutki
Niedobór chloru w organizmie prowadzi do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, a także zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej. Niekorzystnym zmianom w organizmie człowieka, które pojawiają się na skutek niedoboru chloru, towarzyszą uciążliwe objawy, do których zaliczamy m.in.:
- przewlekłe zmęczenie,
- uciążliwe skurcze mięśni,
- zawroty głowy,
- drgawki.
Niedobór chloru objawia się także przewlekłym bólem głowy. Powyższe objawy często są mylnie brane za objawy niedoboru magnezu. Jeżeli utrudniają nam życie przez dłuższy czas lub uporczywie nawracają, to powinniśmy wykonać badanie stężenia chloru oraz innych elektrolitów.
Nadmierna ilość chloru w organizmie – objawy i skutki
Z objawami nadmiaru chloru w organizmie zmagają się przede wszystkim osoby stosujące dietę bogatą w sól kuchenną. Skutki nadmiaru chloru to m.in.:
- nadciśnienie tętnicze,
- problemy z nerkami,
- zaburzenia neurologiczne,
- zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni.
Chlor może podrażniać skórę i niszczyć włosy. Na skutek reakcji alergicznej na obecny w wodzie chlor pojawiają się objawy skórne m.in. wysypka, świąd oraz zaczerwienienie. Obecny w wodzie basenowej lub wodociągowej chlor prowadzi również do przesuszenia i nadmiernej łamliwości włosów.
Jakie stężenie chlorków w organizmie jest normą?
Norma stężenia chlorków w organizmie człowieka zmienia się wraz z wiekiem – najniższe zapotrzebowanie na chlor występuje w pierwszym półroczu życia i wraz z upływem kolejnych lat stopniowo się zwiększa.
Największe zapotrzebowanie na chlor w organizmie człowieka występuje u dzieci w wieku 13-18 lat oraz osób dorosłych.
Objawy zatrucia chlorem
Chlor może doprowadzić do zatrucia organizmu, gdy narażamy się na kontakt z tym pierwiastkiem w formie gazowej, np. wdychając opary środków dezynfekujących. Obecny w wodzie pitnej chlor może przyczyniać się do rozwoju alergii pokarmowych, a także występowania nieprzyjemnych objawów w postaci np. nudności, wymiotów i biegunki.
Zatrucie chlorem w formie gazowej wywołuje m.in.:
- zaburzenia oddychania,
- napadowy kaszel,
- zawroty głowy,
- osłabienie,
- uczucie pieczenia dróg oddechowych,
- omdlenia, wymioty, obrzęk płuc,
- niewydolność oddechową.
Chlor w formie toksycznych oparów jest szczególnie niebezpieczny w zamkniętych, niewentylowanych pomieszczeniach, w których przebywamy przez dłuższy czas. Z tego względu, stosując np. środki dezynfekujące, które zawierają chlor, powinniśmy pamiętać o wywietrzeniu pomieszczeń.
Warto pamiętać, że chlor w organizmie pełni bardzo ważne funkcje i jest niezbędny do przebiegu procesów życiowych. Jego niedobór oraz nadmiar mogą mieć związek zarówno ze stosowaniem niewłaściwie skomponowanej diety, jak i np. stanem fizjologicznym oraz przyjmowaniem niektórych leków m.in. leków moczopędnych. Chlor z organizmu tracimy również podczas obfitego pocenia, dlatego powinniśmy pamiętać o systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich elektrolitów.
Czytaj też:
Jak pozbyć się nadmiaru wody z organizmu? Wypróbuj 6 sposobówCzytaj też:
5 sygnałów ostrzegających o tym, że jesz za dużo soli. Sprawdź, czy masz któryś z nich