Dieta alkaliczna – zasady, zalety i wady stosowania

Modne diety to temat, który niejednego specjalistę od spraw żywienia przyprawia o ból głowy. Niestety, większość modeli żywieniowych, które mają zdziałać cuda, może poważnie nam zaszkodzić. Warto wiedzieć, że wiele diet opiera się na teoriach, które nie zostały potwierdzone rzetelnymi wynikami badań. Oczywiście, możemy spotkać się z potwierdzającymi ich działanie dowodami „naukowymi”, jednak próby badawcze obejmujące kilka osób bądź przeprowadzone doświadczenia na zwierzętach laboratoryjnych, to za mało.

Testując różne diety, możemy wyrządzić sobie poważną krzywdę. Dietetycy przestrzegają przed przechodzeniem na dietę pod wpływem zaleceń pseudospecjalistów. Aby dieta przyniosła oczekiwane efekty i wiązała się jedynie z poprawą stanu zdrowia oraz redukcją tkanki tłuszczowej, a także zapobiegała ponownemu przybieraniu na wadze, powinna zostać dopasowana w indywidualny sposób do wieku, stanu zdrowia, płci, stanu fizjologicznego, a także poziomu aktywności fizycznej.

Zakwaszenie organizmu to często stosowany w ostatnich latach termin, który nie ma wiele wspólnego z medycyną. Dieta alkaliczna budzi więc sporo kontrowersji, jednak w pewnym stopniu jest zgodna z zasadami zdrowego odżywiania.

Czym jest zakwaszenie organizmu?

Do końca nie wiadomo, kiedy mamy do czynienia z zakwaszeniem organizmu. Zwolennicy diety zasadowej przekonują, że spożywając produkty kwasowe, przyczyniamy się do występowania zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej, ale... Nie należy mylić pseudonaukowej teorii z poważnymi zaburzeniami w funkcjonowaniu organizmu, które wywołują kwasica metaboliczna i kwasica oddechowa. Kwasica jest stanem zagrażającym życiu i rozwija się na skutek m.in. zaburzeń w funkcjonowaniu nerek, wątroby, płuc i przewodu pokarmowego, zaburzeń metabolicznych, toksycznego oddziaływania na organizm alkoholu i leków. Prawidłowe pH krwi wynosi pomiędzy 7,35 a 7,45. Nie zostało określone, przy jakim poziomie pH krwi mamy do czynienia z zakwaszeniem organizmu.

Trzeba też pamiętać, że ludzki organizm nie ma jednego odczynu pH. Odczyn pH płynów ustrojowych oraz wydzielin nieco się różni – naturalnie kwaśny odczyn mają np. skóra, sok żołądkowy i wydzielina z pochwy. Prawidłowo mocz może mieć odczyn kwaśny lub zasadowy, a krew ma odczyn zasadowy, co także w pewnym sensie obala teorię diety alkalicznej.

Co wpływa na równowagę kwasowo-zasadową?

Równowaga kwasowo-zasadowa może zostać zaburzona przez np. długotrwałe stosowanie głodówki, diety pozbawionej węglowodanów, spożycia dużej ilości alkoholu, a także zaburzeń w wydzielaniu insuliny, które spowodowane są odstępstwami od zasad diety cukrzycowej lub pominięciem kolejnych dawek insuliny – wówczas dochodzi do rozwoju kwasicy ketonowej. Jeżeli wystąpi kwasica, to nie mamy czasu na stosowanie diety zasadowej – brak specjalistycznego leczenia kwasicy prowadzi do śmierci.

Nie zostało potwierdzone badaniami naukowymi, że dieta bogata w produkty kwasotwórcze, prowadzi do zmiany pH krwi. Co więcej, nie potwierdzono również, że produkty zasadowe przywracają równowagę kwasowo-zasadową. Brak jest też wiarygodnych informacji na temat tego, w jaki sposób produkty alkalizujące zmieniają pH krwi, ale nie wpływają np. na naturalnie kwaśne pH soku żołądkowego, skóry i pochwy. Co ważne, zmiana naturalnie kwaśnego pH prowadzi do rozwoju wielu chorób, przyczyniając się m.in. do wystąpienia waginozy (bakteryjnego zapalenia pochwy) i kandydozy pochwy.

Faktem jest, że niektóre produkty określane jako kwasotwórcze w negatywny sposób wpływają na stan zdrowia. Dotyczy to m.in. produktów wysokoprzetworzonych.

Kto jest twórcą diety alkalicznej?

Twórcą diety alkalicznej (inaczej zasadowej lub alkalizującej) jest Robert O. Young, który został skazany w 2017 roku na dwa lata pozbawienia wolności za „leczenie” raka sodą oczyszczoną oraz lewatywą. Co więcej, nie był to jego pierwszy wyrok – przez długi czas prowadził praktykę lekarską bez uprawnień oraz posługiwał się sfałszowanymi dokumentami, które poświadczały, że uzyskał tytuł doktora.

Twórca diety alkalicznej zyskał popularność m.in. dzięki celebrytom, którzy zaczęli stosować się do jego zaleceń. Teorie dotyczące diety alkalicznej są jednak podważane przez specjalistów. Pomimo kontrowersji dotyczących twórcy diety alkalicznej oraz braku dowodów, które potwierdzałyby jej działanie, wiele osób zaczyna stosować się do zaleceń Roberta O. Younga oraz innych zwolenników odkwaszania organizmu.

Objawy zakwaszenia organizmu

Objawy zakwaszenia organizmu, które mają pojawiać się na skutek zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej to m.in.:

• znaczne pogorszenie ogólnego samopoczucia,
• bóle głowy,
• przyrost masy ciała,
• przewlekłe zmęczenie,
• zaburzenia nastroju,
• bóle mięśni i stawów,
• brak energii,
• problemy skórne,
• problemy żołądkowo- jelitowe.

Inne skutki stosowania diety bogatej w produkty kwasotwórcze to m.in. wzrost ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca, bezsenność, a także choroby autoimmunologiczne.

Powyższe objawy nie wskazują na zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, ale są m.in. skutkiem stosowania nieodpowiednio skomponowanej diety. Może je powodować wysoko przetworzona żywność, która jest bogata w cukry, tłuszcze nasycone, a także sól i dodatki do żywności. Nieprzestrzeganie zasad zdrowego odżywiania zwiększa ryzyko zachorowania na choroby dietozależne, do których zaliczamy cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową, miażdżycę. Co więcej, wpływ na ogólne samopoczucie mają również używki, siedzący tryb życia i przewlekły stres.

Na czym polega dieta alkaliczna?

Głównym celem diety alkalicznej jest poprawa stanu zdrowia przez przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej. Wiele założeń diety alkalicznej jest zgodnych z zasadami racjonalnego żywienia.

Co można jeść, stosując dietę zasadową?

Podstawę diety alkalicznej stanowią produkty, które mają odczyn alkaliczny. Jedzenie alkaliczne to przede wszystkim produkty roślinne m.in.: warzywa i owoce. Szczególnie polecane jest jedzenie zielonych warzyw liściastych, warzyw korzeniowych, cukinii, buraków, ogórków, brokułów, bakłażanów, a także papryki. Działanie zasadotwórcze wykazują również m.in. suszone banany, suszone morele, soja, brukselka, pomidory, awokado, seler naciowy, jabłka, kiwi, brzoskwinie, gruszki, kiełki.

Na diecie alkalicznej można także spożywać np.

• orzechy,
• pestki dyni i ziarna słonecznika,
• świeże i suszone zioła np. natka pietruszki, koperek, szczypiorek,
• mleko krowie,
• zdrowe tłuszcze roślinne – oliwy i oleje tłoczone na zimno,
• kaszę jaglaną,
• świeże soki owocowe i warzywne,
• zieloną herbatę,
• mineralizowaną wodę.

Jakie produkty ograniczyć w diecie alkalicznej?

Na diecie zasadowej powinniśmy ograniczyć m.in. mięso, ryby i owoce morza, rośliny strączkowe, jaja, przetwory mleczne, produkty zbożowe np. płatki owsiane, pieczywo.

Żywność, która ma odczyn alkaliczny, powinna stanowić 70 proc. codziennego menu. Należy ściśle przestrzegać zasad diety alkalicznej oraz pamiętać o piciu dużej ilości wody. Co ważne – ogólne założenia diety alkalicznej nie są złe – zwiększenie ilości warzyw i owoców w codziennym menu na pewno wyjdzie nam na zdrowie, jednak trzeba umiejętnie dobierać pozostałe składniki menu. Eliminacja pełnowartościowego białka, w które bogate są np. chude mięso oraz przetwory mleczne, a także ograniczenie produktów zbożowych i całkowita rezygnacja z roślin strączkowych, które stanowią cenne źródło m.in. białka roślinnego, mogą spowodować niedobory żywieniowe.

Zalety diety zasadowej

Dieta zasadowa eliminuje produkty wysoko przetworzone, co jest jej ogromną zaletą. Ze względu na ograniczenie spożycia m.in. tłustego mięsa i fast-foodów, przyczynia się do zmniejszenia ryzyka rozwoju wielu chorób.

Jakie wady ma dieta zasadowa?

Dieta zasadowa ogranicza możliwość spożywania wielu produktów spożywczych, które są wartościowe pod względem odżywczym, m.in. przetworów mlecznych, produktów pełnoziarnistych i ryb. Warto wiedzieć, że stosowanie restrykcyjnej diety alkalicznej może doprowadzić do niedoborów żywieniowych.

Czytaj też:
Herbata na odchudzanie działa? Które napary wspomagają redukcję masy ciała, a jakich lepiej unikaćCzytaj też:
Dieta sokowa – na czym polega, ile trwa, efekty, przeciwwskazania

Źródła:

• P. Smuszkiewicz, A. Jakieła-Sokołowska, Interpretacja zaburzeń kwasowo-zasadowych u chorych w oddziale intensywnej terapii. Czy tradycyjne podejście jest wystarczające?, Anestezjologia i Ratownictwo, 5/2011
• M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska, Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020
• H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2014