Topinambur nazywany jest również słonecznikiem bulwiastym, słodkim ziemniakiem oraz karczochem jerozolimskim. To warzywo pochodzące z Ameryki Północnej – do Europy przywędrowało wraz z Krzysztofem Kolumbem po jednej z jego wypraw. Nawet nazwa „topinambur” pochodzi od indiańskiego plemienia Topinamboore, które jako pierwsze się zajmowało się uprawą słonecznika bulwiastego. Choć nazwa „topinambur” brzmi egzotycznie, warzywo to trafiło do Polski już w 1730 roku. Co więcej, w naszym kraju uprawia się dwie odmiany topinamburu: rubik i albik.
Topinambur: jak wygląda?
Topinambur ma kształt bulwy, która jest wydłużona, powykręcana, znajdują się na nich fałdy. Warzywa przypominają większe i „zniekształcone” ziemniaki. Mogą mieć różne barwy – odmiana rubik ma kolor fioletowy, a albik – biały. Wygląd topinamburu można by też trochę porównać do wyglądu korzenia imbiru. Dlaczego jednak topinambur nazywa się słonecznikiem bulwiastym? To rośliny spokrewnione ze sobą, a kwiaty topinamburu są podobne do tych słonecznikowych. Co ciekawe, topinambur rośnie tak samo jak ziemniaki i to on królował na naszych stołach, zanim został wyparty przez ziemniaka właśnie.
Topinambur: jak smakuje?
Topinambur nazywany jest słodkim ziemniakiem także dlatego, że ma do niego porównywalny – ale właśnie nieco słodszy – smak. Porównuje się go również do smaku orzechów brazylijskich i karczocha. Topinambur może być spożywany na surowo i po ugotowaniu. Po obróbce cieplnej nabiera kremowej konsystencji.
Topinambur: gdzie można go kupić?
Topinambur, kiedyś powszechny, dzisiaj jest dostępny głównie w sklepach z ekologiczną żywnością i na niektórych bazarach. Czasem można go znaleźć i w supermarketach. Topinambur dostępny jest także w formie nasion, więc osoby lubiące prace w ogrodzie mogą spróbować go samodzielnie uprawiać. Niepotrzebny jest nawet do tego duży ogród, wystarczy większa doniczka.
Topinambur: cena
Ile kosztuje słonecznik bulwiasty? Wszystko zależy od miejsca, w którym chcemy go kupić. Rozpiętość cenowa może być bardzo duża – od kilku do kilkunastu złotych za kilogram.
Topinambur: właściwości
1. Stanowi bogate źródło makroskładników
W jednej szklance surowego i pokrojonego topinamburu znajdują się 3 g białka, 26,2 g węglowodanów, w tym 2,4 g błonnika, co pokrywa dzienne zapotrzebowanie na niego w 25 procentach. A jak wynika z danych Univeristy of Arizona Extension, błonnik może wspomóc obniżenie poziomu cholesterolu w organizmie, zmniejszyć częstotliwość występowania chorób serca, a także ułatwić kontrolowanie poziomu cukru we krwi i utrzymanie prawidłowej wagi.
2. Stanowi bogate źródło witamin
Topinambur to źródło witaminy C, niacyny (witaminy B3) oraz tiaminy (witaminy B1). Witamina C jest przeciwutleniaczem, ograniczającym szkody wyrządzone organizmowi przez wolne rodniki. Według Linus Paulis Institute, jej długotrwałe przyjmowanie pozwala obniżyć ryzyko związane z rozwojem chorób serca i wystąpieniem udaru mózgu. Z kolei niacyna i tiamina zapewniają zdrowy wygląd skórze, włosom i paznokciom, a także dbają o utrzymanie w zdrowiu oczu.
3. Stanowi bogate źródło minerałów
Jeśli ktoś zjadłby kubek pokrojonego topinambura, zapewniłby w ten sposób swojemu organizmowi pokrycie w 11 procentach dziennego zapotrzebowania na miedź, w 12 procentach – na fosfor, w 18 procentach – na potas oraz w 28 procentach na żelazo. Miedź i żelazo są niezbędne do tworzenia nowych czerwonych krwinek, które dbają o przenoszenie tlenu tam, gdzie jest potrzebny. Potas odgrywa z kolei ważną rolę w syntezie białek, a fosfor pomaga w tworzeniu zdrowych kości.
4. Wspiera działanie układu pokarmowego
Topinambur zawiera inulinę – rodzaj błonnika rozpuszczalnego. Inulina jest prebiotykiem, substancją wspomagającą rozwój bakterii jelitowych, szczególnie Bifidobacteria, które stanowią jeden z najważniejszych składników zdrowej flory bakteryjnej jelit. Co więcej, po topinambur mogą swobodnie sięgać osoby cierpiące na zaparcia. Badania wykazały, że inulina zwiększa częstotliwość wydawania stolca, poprawia jego konsystencję oraz skraca czas pasażu jelitowego.
Ponadto, jak z kolei wskazuje badanie opublikowane w 2010 roku na łamach „British Journal of Nutrition”, picie tzw. zdrowotnych shotów z owoców i warzyw zawierających inulinę ze słonecznika (a więc i topinamburu) zwiększa ilość niektórych bakterii priobiotycznych w organizmie.
5. Wspiera działanie układu krwionośnego
Topinambur zawiera wystarczającą ilość tiaminy do produkcji acetylocholiny – neuroprzekaźnika niezbędnego do przekazywania informacji między nerwami i mięśniami. A serce jest jednym z głównych mięśni na tych sygnałach polegających, od nich zależnych. Aby zachować właściwą czynność serca i zdrowy rytm jego bicia, nerwy muszą być w stanie wykorzystywać energię do przekazywania sobie nawzajem sygnałów. Co więcej, tiamina jest przydatna w leczeniu chorób serca, ponieważ dba o zdrowe funkcjonowanie jego komór i wspiera leczenie niewydolności tego organu.
6. Wspiera działanie układu odpornościowego
Topinambur zawiera witaminę A, witaminę C, a także witaminę E, których wspólne działanie polega na wyszukiwaniu i neutralizowaniu wolnych rodników, przez co organizm zyskuje większą ochronę przed stanami zapalnymi, przeziębieniem, kaszlem pochodzenia wirusowego.
7. Dba o zdrowie zębów
Topinambur zawiera duże ilości fosforu, który wraz z wapniem i witaminą D dba o zdrowie zębów. Wspiera ich szkliwo oraz gęstość mineralną kości szczęki. Oprócz tego wspomaga również leczenie próchnicy. Spożywanie produktów bogatych w fosfor jest szczególnie ważne dla dzieci, u których dopiero pojawiają się stałe zęby.
8. Pomaga dłużej zachować młody wygląd
Jak wspomniano wyżej, topinambur zawiera składniki neutralizujące wolne rodniki. A ta ochrona przed ich działaniem wpływa pozytywnie również na wygląd skóry. Opóźnia pojawianie się zmarszczek, plam starczych, chroni również przed zwyrodnieniami plamki żółtej.
Topinambur: jak go przyrządzić?
Topinambur może być pieczony, gotowany, jedzony na surowo, dodawany do zup zamiast ziemniaków. Można z niego także usmażyć frytki. W formie palonej topinamburu używano jako... zamiennika kawy. Ze słonecznika bulwiastego produkuje się również słodziki, a we Francji jest wykorzystywany do produkcji wina i piwa.
Topinambur: przepisy
Zapraszamy do wypróbowania poniższych przepisów z topinamburem!
Czytaj też:
Krem z topinamburuCzytaj też:
Pierś kaczki na puree z topinamburuCzytaj też:
Grillowany łosoś z puree z topinamburuCzytaj też:
Frytki z topinambura, a może zupa ze skorzonery? Spróbuj warzyw, które królowały na stołach dawnej Rzeczpospolitej