Salvia officinalis jest wyjątkową rośliną, która wydziela charakterystyczny zapach. Nie tylko wykazuje liczne właściwości lecznicze i prozdrowotne, ale także bywa uważana za roślinę magiczną – niegdyś szałwię stosowano m.in. w rytuałach, które miały na celu oczyszczenie otoczenia ze złej energii. W Polsce zioło to nie rośnie w stanie dzikim, jednak możemy posadzić szałwię w ogrodzie lub w pojemnikach, ciesząc się nieograniczonym dostępem do cennego surowca zielarskiego.
Szałwia lekarska
Liście szałwii lekarskiej stanowią cenne źródło wielu prozdrowotnie działających substancji. Możemy stosować je jako przyprawę np. do mięs i warzyw. Doskonale komponują się również ze smakiem owocowych lemoniad i domowych kompotów. Z wysuszonych liści możemy przygotować napar z szałwii, który nadaje się do zastosowania zewnętrznego np. do przemywania skóry, do płukania ust, do inhalacji, do kąpieli, a także do zastosowania wewnętrznego w przypadku m.in. niestrawności spowodowanej przejedzeniem.
W dawnej medycynie ludowej szałwia lekarska była traktowana jako lek uniwersalny, jednak nie jest to zioło dla każdego. Warto wiedzieć, że częste spożywanie dużych ilości naparu z szałwii lekarskiej może doprowadzić do pojawienia się skutków ubocznych. Ważne! Naparów z szałwii lekarskiej nie należy pić w okresie ciąży, bo może on doprowadzić do poronienia. Nie jest także zalecane picie szałwii lekarskiej w okresie karmienia naturalnego – szałwia lekarska hamuje laktację, jednakże napar z tej rośliny okazuje się pomocny po odstawieniu malucha od piersi, kiedy zmniejszenie laktacji pomaga szybciej wrócić do formy i uniknąć m.in. zapalenia piersi, związanego z zastojem pokarmu.
Szałwia lekarska jest rośliną, którą warto lepiej poznać, aby móc w pełni wykorzystać jej lecznicze działanie. W Polsce jest ono znane od kilkuset lat; właściwości prozdrowotne szałwii lekarskiej zostały potwierdzone licznymi badaniami. W dawnych czasach doskonale znane było przysłowie: „śmierć tego nie ubodzie, u kogo szałwia w ogrodzie”. W tym zapomnianym przysłowiu jest sporo prawdy, bo szałwia lekarska to zioło o szerokim zastosowaniu i bardzo pozytywnym wpływie na organizm człowieka.
Jak wygląda szałwia lekarska?
Szałwia lekarska to roślina wieloletnia, która zaliczana jest do rodziny roślin jasnotowatych. Ta krzewinka osiąga wysokość do 80 cm, jej łodygi są wzniesione i pokryte naprzeciwległymi, omszonymi (kosmatymi), szarozielonymi liśćmi o jajowatym lub lancetowatym kształcie. W okresie kwitnienia na wierzchołkach łodyg szałwii lekarskiej pojawiają się kłosokształtne kwiatostany. Kwiaty szałwii są koloru fioletowego. Szałwia lekarska kwitnie w czerwcu, a po przekwitnięciu zawiązuje owoce, w których wnętrzu znajdują się nasiona.
Uprawa szałwii
Szałwia lekarska jest rośliną, która rośnie w nasłonecznionych miejscach na bogatych w wapń i umiarkowanie suchych glebach. Często porasta kamieniste zbocza. Możliwa jest uprawa szałwii w naszej strefie klimatycznej. Roślina ta może być uprawiana w pojemnikach na balkonie i tarasie, na parapetach okiennych i w gruncie. Szałwia lekarska dość mocno się rozrasta i może się płożyć, dlatego czasami w uprawie szałwii lekarskiej niezbędne jest stosowanie podpór. Zdrewniałe dołem łodygi są dość odporne na złamania, jednak ze względów praktycznych i estetycznych, warto duże krzewinki szałwii wzmocnić palikiem lub drabinką.
Szałwię możemy rozmnażać z nasion oraz przez podział starszych kęp. Jest to szybszy i mniej problematyczny sposób na własną uprawę tej rośliny leczniczej. Ziemia do uprawy szałwii powinna być dobrze przepuszczalna i lekka – najlepiej zdecydować się na podłoże z domieszką piasku lub drobnego żwiru. Szałwia nie ma wielkich wymagań i do jej uprawy wystarczy średniożyzne podłoże.
Właściwości lecznicze szałwii lekarskiej
Surowcem zielarskim są liście szałwii lekarskiej (Salviae folium). Głównym składnikiem liści szałwii jest olejek eteryczny, w którego składzie znajdziemy terpeny m.in. pinen, tujon i kamforę. W liściach szałwii znajdziemy także inne substancje np. flawonoidy, witaminę PP, witaminę B1, witaminę C i witaminę A, garbniki oraz sole mineralne. Świeże liście szałwii lekarskiej wykazują silne działanie antyseptyczne, redukując szkodliwe bakterie. Szałwia lekarska wykazuje działanie przeciwzapalne, ściągające, działa osłaniająco na śluzówkę przewodu pokarmowego, a także reguluje poziom cukru we krwi i ma działanie przeciwpotne.
Właściwości szałwii pozwalają zastosować to zioło w celu leczenia różnych chorób. Napar z szałwii lekarskiej usprawnia i ułatwia trawienie, łagodzi bóle brzucha i zaburzenia trawienia związane z niestrawnością, leczy biegunkę, reguluje pracę układu nerwowego, wykazując działanie uspokajające i regulujące nastrój, a także reguluje cykle menstruacyjne – bywa stosowana w celu wywołania miesiączki, jednak należy zachować ostrożność, bo może prowadzić do znacznego nasilenia się krwawień menstruacyjnych.
Szałwia lekarska jest tradycyjnie stosowana do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych dziąseł i przyzębia. Jej odkażające, przeciwzapalne i ściągające działanie wspomaga leczenie paradontozy, zapalenia dziąseł oraz np. uszkodzeń błony śluzowej, które powstają od protez zębowych i aparatów ortodontycznych. Szałwią można także płukać jamę ustną i gardło podczas przeziębienia, anginy i innych chorób, które przebiegają z bólem gardła. Napar z szałwii może być również stosowany do przemywania skóry, na której pojawiają się wypryski, płukania przetłuszczających się włosów oraz do kąpieli. Szałwia lekarska doskonale sprawdza się przy nadmiernej potliwości np. stóp oraz może być stosowana w formie okładów na skórę – przeciwbakteryjne działanie szałwii przyśpiesza leczenie trudno gojących się ran oraz powodujących owrzodzenia skóry żylaków.
Szałwia – przeciwwskazania do stosowania
Szałwii nie powinny stosować kobiety w ciąży oraz kobiety, które chcą utrzymać laktację. Zioło to nie jest polecane również dla osób cierpiących na różne schorzenia układu nerwowego oraz przyjmujących leki o działaniu antydepresyjnym i przeciwzakrzepowym. Należy zachować ostrożność w stosowaniu szałwii w przypadku ostrych lub przewlekłych chorób żołądka i jelit, których objawy są wskazaniem do wykonania badań diagnostycznych.
Co więcej, nie należy podawać szałwii niemowlętom i małym dzieciom. Jak i inne zioła szałwia może wywołać działania niepożądane – jej przedawkowanie powoduje dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a także może doprowadzić do pojawiania się zaburzeń neurologicznych. W zastosowaniu zewnętrznym szałwia jest w pełni bezpieczna i rzadko wywołuje np. reakcje alergiczne.
Czytaj też:
Jakie zioła powinny znaleźć się na talerzu na wiosnę?