Karp (Cyprinus carpio) nie należy do najtańszych ryb, które możemy kupić np. w supermarketach i sklepach rybnych. Jego cena rośnie w grudniu, przed świętami Bożego Narodzenia, nawet o 30-40% w porównaniu do ceny poza sezonem. Warto wiedzieć, że karpia możemy kupić nie tylko w sklepach, ale także bezpośrednio u hodowców – stawy rybne znajdują się niemal w każdym zakątku Polski, oferując nie tylko karpie, ale także inne ryby słodkowodne. Roczne spożycie ryb w Polsce jest bardzo niskie, co ma związek z wysokimi cenami. Spożywając karpia i inne ryby słodkowodne, możemy uzupełniać niedobory m.in. białka oraz witamin w codziennej diecie. Warto dowiedzieć się więcej na temat wartości odżywczych karpia oraz sposobów przyrządzania tej ryby.
Karp – co warto wiedzieć?
Karp (rząd: karpiokształtne, rodzina: karpiowate) to ryba blisko spokrewniona ze złotą rybką, która często stanowi ozdobę oczek wodnych i domowych akwariów. Karp to jedna z najstarszych ryb hodowlanych, która ma duże znaczenie konsumpcyjne. Pierwsze wzmianki o hodowlach karpia w Europie pochodzą z 350 r. p.n.e. Jego smak doceniano już w czasach Cesarstwa Rzymskiego.
Do Polski karp trafił w XII wieku. Od końca XIX wieku ryba ta stała się przysmakiem polskiej szlachty. Karp pojawia się wśród tradycyjnych potraw wigilijnych od końca lat 50. ubiegłego wieku.
Karp żyje dziko w polskich rzekach, stawach i jeziorach oraz jest jedną z ryb hodowlanych. Wyróżniamy kilka odmian karpia, które różnią się pod względem wielkości, budowy ciała, koloru i liczby łusek.
Niektóre karpie osiągają ogromne rozmiary – największy karp na świecie miał ponad 112 cm długości i ważył ponad 51 kg. Na smak mięsa karpia wpływ ma jego wiek, a także sposób odżywiania. Karp jest rybą wszystkożerną. W środowisku naturalnym żywi się zarówno roślinami, jak i niewielkimi organizmami wodnymi np. bezkręgowcami i larwami. W hodowli karpia stosowana jest pasza dodatkowa. Karp najczęściej karmiony jest różnymi zbożami np. kukurydzą, żytem i pszenicą.
Wiele osób rezygnuje ze spożycia karpia ze względu na jego specyficzny smak oraz dużą ilość drobnych, ostrych ości. Warto jednak przekonać się do mięsa karpia, bo odpowiednie przygotowanie sprawia, że jego mięso nie ma charakterystycznego posmaku mułu.
Odmiany karpia
Na rynku dostępne są różne odmiany karpia. Największą popularnością cieszą się karp królewski i karp bezłuski. Dziko występującą odmianą karpia jest karp pełnołuski. Inne odmiany karpia to karp sazan i karp zatorski oraz mylony z karpiem królewskim – karp lustrzeń. Ozdobną odmianą karpia jest wyhodowany w Azji karp koi.
W Polsce często wybierane są karpie, które mają niewiele łusek, co ułatwia przygotowanie ryby przed spożyciem. W niektórych regionach Polski łuska wigilijnego karpia jest talizmanem, który umieszcza się w portfelu.
Karp – wartości odżywcze
Karp należy do ryb średniotłustych – mięso karpia zawiera około 130 g tłuszczu/100 g. Ryba ta stanowi źródło białka – karp dostarcza do organizmu około 18 gramów białka/100 g. Inne, cenne składniki odżywcze, w które obfituje mięso karpia, to m.in.:
- witaminy (A, D oraz z grupy B),
- minerały (selen, cynk, żelazo, siarka i magnez),
- kwasy tłuszczowe omega-3 (mięso ryb słodkowodnych dostarcza do organizmu mniej niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych niż mięso tłustych ryb morskich).
Warto wiedzieć, że około 220 g karpia zaspokaja dzienne zapotrzebowanie osoby dorosłej na białko i witaminy. Niestety, karp nie cieszy się dużą popularnością wśród Polaków. Znacznie częściej na polskich stołach goszczą inne ryby słodkowodne np. pstrągi, węgorze i amury.
Wiele kontrowersji budzą dostępne przed świętami Bożego Narodzenia świeże karpie, które trzymane są w małych, przerybionych basenach, pakowane w foliowe torby i transportowane przez klientów bez wody. Jeżeli nie chcemy przyczyniać się do cierpienia żywych karpi, to możemy zdecydować się na zakup pozbawionej życia ryby, lub wybrać najmniej problematyczną opcję, czyli gotowe do przyrządzenia filety lub dzwonki z karpia.
Karp – właściwości prozdrowotne
Karp i inne ryby przyczyniają się do poprawy funkcjonowania organizmu człowieka, dostarczając niezbędnych witamin, minerałów i białka. Znajdująca się w mięsie karpia witamina A przyczynia się do poprawy funkcjonowania narządu wzroku, chroniąc m.in. przed zwyrodnieniem plamki żółtej.
Witaminy z grupy B są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, biorą udział w procesach krwiotwórczych, a także wpływają na ciśnienie tętnicze krwi oraz dbają o zdrowie i młody wygląd skóry.
Witamina D, nazywana „witaminą słońca”, jest niezbędna do utrzymania zdrowych kości i zębów oraz bierze udział w przebiegu wielu reakcji biologicznych. Szacuje się, że nawet 90% dorosłych Polaków może cierpieć z powodu znacznego niedoboru witaminy D nie tylko w okresie jesienno-zimowym, ale także wiosną i latem, co powinno skłonić do zwiększenia spożycia obfitujących w nią ryb.
Co więcej, karp bogaty jest w niezbędny składnik budulcowy organizmu człowieka, czyli białko. Znajdujące się w mięsie karpia minerały również przyczyniają się do poprawy funkcjonowania organizmu, wpływając m.in. na pracę układu nerwowego.
Polska słynie z hodowli karpia. Rocznie w Polsce odławia się ponad 20 tys. ton karpi, co zapewnia polskim producentom pierwsze miejsce w Europie. Najwięcej karpi sprzedaje się w polskich sklepach przed Bożym Narodzeniem; poza „sezonem na karpia” Polacy kupują tę rybę stosunkowo rzadko, choć zdarzają się wyjątki od tej reguły. Warto wiedzieć, że przybywa profesjonalnych hodowli karpia, w których stosowane są autorskie sposoby żywienia tej ryby, co sprawia, że mięso karpia zyskuje wyjątkowy smak i jest pozbawione nieprzyjemnego posmaku.
Polskie karpie są w pełni bezpieczne dla zdrowia konsumentów, bo nad ich hodowlą stałą pieczę sprawuje Nadzór Weterynaryjny. Zarówno karp karmiony paszami przemysłowymi, jak i dobieranymi przez hodowców zbożami stanowi cenne źródło składników odżywczych i może często gościć na naszych stołach. Warto zwrócić szczególną uwagę na wysoką zawartość białka, które stanowi ważny składnik m.in. diety odchudzającej i diety osób aktywnych fizycznie. Zwiększenie spożycia ryb to jeden z ważnych elementów profilaktyki chorób cywilizacyjnych, do których zaliczamy nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową oraz cukrzycę.
Jak przyrządzić karpia?
Zarówno świeże karpie, jak i karpie mrożone możemy przyrządzić na kilka sposobów, ciesząc się wyśmienitym smakiem tej ryby. Tradycyjnie na polskich stołach króluje smażony karp. Filety z karpia lub dzwonki karpia warto przed smażeniem zamarynować w mleku i cebuli. Smażenie w głębokim oleju lub klarowanym maśle pozwala „wytopić” drobne ości, które często utrudniają spożywanie karpia i sprawiają, że rezygnujemy z jego zakupu. Doskonale smakuje także karp w galarecie oraz karp smażony i marynowany w zalewie octowej.
Ciekawą alternatywą dla najczęściej spożywanego karpia smażonego oraz sposobem na włączenie tej zdrowej ryby do diety dzieci, są pulpety z karpia. Smakosze zachwycają się także specyficznym, słodkim smakiem karpia po żydowsku.
Warto wiedzieć, że na kręgosłupach, łbach oraz płetwach i ogonach karpia można ugotować aromatyczny wywar do zupy rybnej lub podawanej w niektórych regionach Polski wigilijnej zupy z suszonych grzybów.
Aby zmniejszyć ryzyko związane z uszkodzeniem śluzówki jamy ustnej lub gardła ostrymi ościami karpia, polecane jest dokładne przeżuwanie kęsów ryby.
Czytaj też:
Przeczytaj, zanim kupisz karpia. Jak sprawdzić, czy ryba była mrożona?Czytaj też:
Jak smażyć rybę, by nie rozpadała się na patelni i była chrupiąca?
Źródła:
- Główny Inspektorat Weterynaryjny, „Karp i co o nim warto wiedzieć”
- Poradnik ryby WWF, „KARP, Cyprinus carpio”