Co trzeba wiedzieć o antyoksydantach? – podstawowe informacje
Antyoksydanty, czyli przeciwutleniacze, to naturalne substancje zawarte w produktach roślinnych – najwięcej znajduje się ich w owocach i warzywach. Zaleca się, by spożywać je w codziennej diecie, gdyż wykazują właściwości prozdrowotne. Przede wszystkim są skuteczną bronią zwalczającą wolne rodniki, czyli reaktywne cząstki, które prowadzą do uszkodzenia i ostatecznie nawet zniszczenia zdrowych komórek organizmu, przez co w krótkim czasie może to prowadzić do powstawania komórek chorobowych. Tym samym spożywanie produktów będących bogatym źródłem antyoksydantów pomaga zapobiegać między innymi chorobom nowotworowym, cukrzycy, miażdżycy, nadciśnieniu tętniczemu krwi i wielu innym. Do popularnych antyoksydantów zalicza się m.in.:
-
polifenole,
-
flawonoidy,
-
karotenoidy,
-
betalainy,
-
witaminy,
-
pierwiastki,
-
melatonina,
- kwas ferulowy.
Gdzie znajduje się najwięcej antyoksydantów?
Bogatym źródłem antyoksydantów są wszystkie owoce i warzywa. Najwięcej znajduje się ich w warzywach takich jak cebula, czosnek, jarmuż, szpinak, fasola, pomidory, szparagi, soja, brokuły, kapusta, brukselka, buraki, bób, groch, a także w owocach – jagodach, borówkach, jabłkach, czereśniach, winogronach, aronii, owocach cytrusowych, truskawkach, oraz w orzechach (orzeszki ziemne) i przyprawach – kurkuma, imbir, cynamon, tymianek, goździki, oregano, gałka muszkatołowa, kminek i kakao. Przeciwutleniacze znajdują się także w zielonej herbacie oraz naparach ze skrzypu i miłorzębu.
Czy nadmiar antyoksydantów szkodzi?
Naturalne przeciwutleniacze dostarczane wraz z dietą do organizmu mają wiele korzyści prozdrowotnych. Warto jednak podkreślić, że wśród nich są między innymi witaminy A, C i E oraz pierwiastki takie jak selen, cynk i miedź, których nadmiar może wpływać niekorzystnie na funkcjonowanie organizmu. W takim rozumieniu, chociaż antyoksydanty wykazują znaczne korzyści dla zdrowia, to nadmiar niektórych z nich może okazać się niewskazany. I tak np. nadmiar:
-
witaminy A może prowadzić do powstania objawów takich jak zaburzenia trawienne, świąd skóry i zmiana jej zabarwienia, ból głowy, a także powiększenie wątroby,
-
witaminy C zwykle wydalany jest wraz z moczem, jednak jeśli nagromadzi się w organizmie, to może prowadzić do powstawania zmian skórnych, biegunki lub nudności,
-
witaminy E najczęściej jest metabolizowany, jednak w przypadku przewlekłego przyjmowania jej dużych dawek, może prowadzić do bólu głowy, osłabienia mięśni i zaburzeń widzenia,
-
selenu może prowadzić do selenozy, która charakteryzuje się wahaniami nastroju, wypadaniem włosów, pogorszeniem stanu paznokci, a nawet ich utratą, zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego, poceniem się, a także pojawieniem się nudności i wymiotów,
-
cynku jest rzadki, jednak gdy wystąpi, może prowadzić do pogorszenia odporności, gorszego metabolizmu żelaza, a także wchłanialności miedzi oraz wystąpienia objawów takich jak ból brzucha, wymioty, brak apetytu i ból głowy,
- miedzi także jest rzadki, jednak gdy wystąpi, to może prowadzić do zatrucia miedzią objawiającego się biegunką, wymiotami, metalicznym posmakiem w ustach, a jeśli zatrucie jest przewlekłe, to pierwiastek gromadzi się w wątrobie, mózgu i rogówce oka, przez co pogarsza ich sprawność i ostatecznie je uszkadza.
Czy warto suplementować antyoksydanty?
Należy podkreślić, że suplementy, czyli produkty spożywcze, służą do uzupełnienia potrzebnych organizmowi składników, niedostarczanych w pełni ze standardową dietą. Nie są to więc preparaty, które powinny spożywać osoby chore bądź posiadające chorobowe dolegliwości, a także preparaty, które stanowią substytut zdrowej diety. Warto zatem pamiętać, że tak jak podaje Instytut Żywności i Żywienia, według niektórych doniesień duże dawki witamin, które przekraczają górne, bezpieczne poziomy, mogą nie tylko nie przenosić korzyści, ale również szkodzić. Wykazano między innymi, że stosowanie suplementów z antyoksydantami nie zmniejsza śmiertelności, a w przypadku witaminy A i E możliwy był nawet jej wzrost. Szczególną uwagę na tego typu suplementy powinni zwrócić chorzy, przyjmujący przewlekle leki, gdyż np. suplementy z antyoksydantami mogą zmniejszyć wchłanianie leków kardiologicznych, a także niektórych antybiotyków. Dlatego każdorazowo suplementację, w tym także antyoksydantami, warto rozważyć wraz z lekarzem.