Co czwarty Polak choruje na otyłość [i]
Nadmierną masę ciała stwierdza się u trzech na pięciu dorosłych Polaków, a epidemia COVID-19 i lockdown tę sytuację może jeszcze pogorszyć. Już dziś co czwarty Polak choruje na otyłość. Według szacunków Narodowego Funduszu Zdrowia za 6 lat osób chorujących na otyłość będzie aż 30%. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje otyłość za chorobę przewlekłą, tak samo jak nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2 czy przewlekłe choroby układu oddechowego[ii]. Mimo, że osoby chorujące na otyłość są wśród nas, dla społeczeństwa to wciąż temat tabu. Potrzebę edukacji potwierdzają opinie osób z otyłością zebrane w badaniu antropologicznym przeprowadzonym wśród polskich pacjentów[iii].
Z racji tego, że tyle to trwa (otyłość) już mi to nie przeszkadza. Są momenty, że mnie to denerwuje, kiedy np. nie mogę siąść w jakimś miejscu i musimy szukać innego, ale jestem na tyle przyzwyczajony, że już nie zwracam na to uwagi. Wszyscy, którzy znają mnie blisko wiedzą, że jest jak jest – im to już też nie przeszkadza. Przyzwyczaili się – pacjent z BMI >35.
Nawet nie wiem, czy jest jakaś choroba, która powoduje, że ludzie tyją. Ja się naprawdę bardzo dobrze czuję, poza migrenami nic mi nie dolega. Nie mam żadnych objawów. Poza tym choroba, która tak długo trwa i nie daje objawów – jest to mało racjonalne. Gdybym przytyła bardzo dużo w ciągu miesiąca i źle się czuła to wtedy mogłabym pomyśleć – coś jest nie tak. Nic się nie dzieje, to są tylko coraz większe cyfry na wadze i obszerniejsze ubrania – to wszystko – pacjentka z BMI >35.
Kampania
„Porozmawiajmy szczerze o otyłości” to kampania, która ma na celu uświadomić społeczeństwu, że otyłość to choroba przewlekła, którą trzeba leczyć, ponieważ realnie zagraża zdrowiu. Wiedza na temat otyłości – czynników predysponujących do jej wystąpienia i sposobów leczenia otyłości – pomoże osobom chorym otworzyć się bez poczucia stygmatyzacji oraz zachęci pacjentów i pracowników służby zdrowia do rozmowy o konieczności podjęcia leczenia. Edukacja społeczeństwa ma na celu zarówno ograniczenie epidemii otyłości w przyszłości, ale także uwrażliwianie na problemy i potrzeby chorych.
Otyłość to nie jest wybór. Otyłość często towarzyszy pacjentom od dziecka lub pojawia się powoli niezauważalna, towarzysząc innym schorzeniom np. hormonalnym, psychologicznym – mówi prof. dr hab. n. med. Paweł Bogdański, internista oraz hipertensjolog, kierownik Katedry Leczenia Otyłości, Zaburzeń Metabolicznych i Dietetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, organizator kampanii.
Najwyższy czas na podjęcie działań zmieniających obraz otyłości w Polsce. Przełamywanie tabu związanego z otyłością i edukacja, że to choroba i można ją leczyć jest bardzo ważna, dlatego postanowiłam zaangażować się w kampanię. Mam nadzieję, że dzięki wspólnej pracy i zaangażowaniu zwiększy się świadomość na temat zdrowotnych konsekwencji otyłości, zapobieganiu jej i leczeniu. Sama po 4 ciążach, z uwarunkowań medycznych, też zmagam się od lat z nadwagą – Katarzyna Bosacka, ambasadorka kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”.
W ramach kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości” powstaną materiały edukacyjne przedstawiające najważniejsze fakty na temat otyłości: kogo dotyczy ryzyko rozwoju otyłości, jakie są mechanizmy jej powstawania, z jakimi konsekwencjami wiąże się otyłość i najważniejsze – jak można ją leczyć. Organizatorzy stworzyli stronę internetową pod adresem www.oOtylosci.pl, gdzie znajdują się przystępne materiały edukacyjne i najważniejsze – mapa ośrodków specjalizujących się w leczeniu otyłości.
Czym jest otyłość?
Na podstawie wytycznych WHO otyłość u dorosłych występuje, gdy BMI większe lub równe 30 kg/m2 (BMI 30), nadwaga, jeśli BMI jest większe lub równe 25 kg/m2 (BMI 25). U dzieci nadwagę i otyłość stwierdza się na podstawie analizy relacji masy ciała i wzrostu (dla dzieci w wieku poniżej 5 lat) oraz na relacji BMI i wieku dla dzieci w wieku 5-19 lat[iv].
Otyłość jest niezależną jednostką chorobową, jednak stanowi czynnik ryzyka wystąpienia wielu chorób, dlatego ważne jest rozpoznanie i podjęcie skutecznego leczenia – mówi prof. dr hab. n. med. Paweł Bogdański. – Otyłość generuje ogromne koszty społeczne. Tempo wzrostu zachorowań jest dynamiczne, dlatego powinniśmy zacząć rozmawiać o otyłości w sposób odpowiedzialny. Mam nadzieję, że kampania „Porozmawiajmy szczerze o otyłości” w tym pomoże – dodaje.
Jakie są przyczyny otyłości?
W rzeczywistości współczesna nauka nie zna w pełni przyczyn rozwoju otyłości. Znanych jest wiele czynników ryzyka rozwoju tej choroby. Niewątpliwie na predyspozycje do jej wystąpienia nakładają się realia współczesnego świata: wysoko przetworzona i bogato-energetyczna żywność, ciągły stres i pośpiech, ograniczona aktywność fizyczna i zapewne jeszcze wiele innych. Niemniej, należy zwrócić uwagę, na fakt, że choroba ta dotyczy często także osób posiadających specjalistyczną wiedzę w tym zakresie: dietetyków, psychologów, lekarzy co jednoznacznie przemawia za tym, że niejednokrotnie nie jesteśmy w stanie zapobiec jej rozwojowi.
Mówiąc o przyczynach otyłości należy wspomnieć również o aspekcie psychologicznym. Stres, codzienny pośpiech czy zaburzenia nastroju – to wszystko może mieć odzwierciedlenie w rozwoju choroby jaką jest otyłość – tłumaczy Agata Ziemnicka, dietetyk i psycholog.
Jak leczyć otyłość?
Kluczem do rozpoczęcia leczenia jest świadomość, że otyłość to choroba, którą trzeba leczyć, ponieważ zagraża życiu. Pacjent chorujący na otyłość powinien być pod opieką zespołu terapeutycznego, składającego się z lekarza, dietetyka, fizjoterapeuty i psychologa. Nie we wszystkich przypadkach zmiana nawyków żywieniowych oraz włączenie aktywności fizycznej przekłada się na osiągniecie celu terapeutycznego. Dlatego tak ważne jest, aby pod opieką specjalisty wdrożyć skuteczne leczenie farmakologiczne, którego niezbędnym elementem będą dieta i zdrowy tryb życia.
Obecnie w Polsce są dostępne trzy leki ułatwiające redukcję masy ciała.
- Inhibitor lipaz – lek hamujący wchłanianie tłuszczu z przewodu pokarmowego, dzięki czemu zmniejsza się ilość dostarczanych organizmowi kalorii. Działanie odbywa się w świetle przewodu pokarmowego[v].
- Połączenie chlorowodorku bupropionu i naltreksonu – zwiększa uczucie sytości i zmniejsza odczucie przyjemności związane ze spożywaniem pokarmów poprzez działania na ośrodkowy układ nerwowy[vi].
- Liraglutyd – analog naturalnego hormonu jelitowego – lek z grupy analogów glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który powoduje zmniejszenie masy ciała. Kontroluje łaknienie, zwiększając uczucie sytości i pełności, a jednocześnie zmniejsza uczucie głodu oraz ogranicza potrzebę zjedzenia pożywienia[vii].
Chirurgia bariatryczna jest ważną i integralną częścią całościowego leczenia chorych z otyłością olbrzymią. Do operacji kwalifikowani są chorzy na otyłość III stopnia (BMI 40+) lub otyłość II stopnia (BMI 35,0 – 39,9), u których doszło już do powikłań otyłości, np. cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego lub choroby zwyrodnieniowej stawów.
U części pacjentów, konieczne jest leczenie zabiegowe. Ta forma leczenia jest przede wszystkim szansą dla chorych z otyłością olbrzymią nie tylko na uratowanie życia, ale na poprawę jego jakości – mówi prof. dr hab. n. med. Mariusz Wyleżoł, chirurg bariatra, ekspert w dziedzinie chirurgii bariatrycznej oraz metabolicznej, II Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Onkologicznej, II Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny.
Obecnie w Polsce najczęściej wykonuje się trzy rodzaje operacji bariatrycznych: rękawową resekcję żołądka, wyłączenie żołądkowe oraz wszczepienie opaski żołądkowej. Celem każdej z tych operacji nie jest wbrew pozorom ograniczenie objętości żołądka, ale przede wszystkim wyłączenie z działania tej części żołądka, w której produkowana jest grelina, czyli tzw. hormon głodu oraz przywrócenie poposiłkowego wydzielania GLP-1 dającego nam uczucie sytości. Powyższe operacje są refundowane przez NFZ.
Polacy nie wiedzą ile powinni ważyć
W okresie epidemii COVID-19 znaczna część Polaków jest mniej aktywna fizycznie, co może przyczynić się do jeszcze większego problemu nadwagi i otyłości. Jak podkreślają eksperci kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości” wykonanie do 3000 kroków dziennie uznaje się za bezruch. Możemy uznać, że większość Polaków właściwie pozostaje w bezruchu. Jeśli ograniczeniu ruchu nie towarzyszy zmniejszenie konsumpcji, sytuacja szybko skończy się zwiększeniem naszej wagi. Co oznacza także konsekwencje zdrowotne.
Tymczasem okazuje się, że Polacy nie wiedzą, ile powinni ważyć. Wg badania przeprowadzonego przez Agencję Badań Rynku i Opinii SW Research na zlecenie organizatorów kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości” 71,9% Polaków deklaruje, że wie jaka powinna być ich prawidłowa waga, ale co piąta osoba podaje wartość zawyżoną. Dodatkowo 28,1% ankietowanych przyznało, że nie zna swojej optymalnej wagi.
Jaka jest prawidłowa masa ciała?
Prawidłowa masa ciała to nie jedna konkretna liczba. Prawidłowa waga ciała powinna mieścić się w przedziale BMI 18.5 – 24.99[1]. W szybki sposób można obliczyć właściwe BMI na stronie kampanii www.oOtylosci.pl. Jeżeli masa ciała nie mieści się we wskazanych widełkach, warto zweryfikować nawyki żywieniowe i korzystając z materiałów informacyjnych, dostępnych na stronie, powoli wdrażać nowe zasady. Warto zaznaczyć, iż według NFZ i GUS obecnie trzech na pięciu dorosłych Polaków ma nadmierną masę ciała, a co czwarty choruje na otyłość.
Ludzie często są nieświadomi błędów jakie popełniają. Zapominają, że połową sukcesu jest dobrze zaplanowana zmiana. Zdrowego stylu życia musimy się nauczyć – mówi prof. dr hab. n. med. Paweł Bogdański – Pamiętajmy również, że otyłość to nie jest wybór. Otyłość często towarzyszy pacjentom od dziecka lub pojawia się powoli, niezauważalna, często przy innych schorzeniach. Obecne ograniczenia poruszania oraz kontaktu z innymi są dla osób z zaburzeniami łaknienia szczególnie trudne.
Czas ograniczeń może być momentem, aby podjąć decyzję o zmianie stylu życia, tak by wspierał organizm i zdrowie. Na stronie www.oOtylosci.pl dostępny jest kalkulator BMI, lista lekarzy specjalizujących się w leczeniu otyłości oraz wiele poradników, materiałów wideo, które pomogą poszerzyć wiedzę dotyczącą powrotu do zdrowia.
Mecenasem kampanii jest Novo Nordisk. Dowiedz się więcej na www.oOtylosci.pl
Artykuł powstał w ramach kampanii: Porozmawiajmy szczerze o otyłości
Źródło: Porozmawiajmy szczerze o otyłości
[i] Raport „Cukier, otyłość – konsekwencje” https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/otylosc-choroba-wagi-ciezkiej,7355.html
[ii] https://icd.who.int/browse10/2016/en#/E66
[iii] Living with type 2 diabetes and. Living with a desire to lose weight in Poland. Badanie przeprowadzone na 6 osobach z cukrzycą typu 2 i 5 osobach z BMI > 35. Novo Nordisk
[iv] Body mass index – BMI, WHO, http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi
[v] Leczenie farmakologiczne otyłości – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, 2000, Dostęp: http://www.czytelniamedyczna.pl/2834,leczenie-farmakologiczne-otylosci-przeszlosc-terazniejszosc-przyszlosc.html
[vi] Nowe możliwości leczenia farmakologicznego nadwagi i otyłości, 2017, Dostęp: https://www.termedia.pl/gastroenterologia/Nowe-mozliwosci-leczenia-farmakologicznego-nadwagi-i-otylosci,26438.html
[vii] Liraglutyd, Dostęp: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=471