Cukry, czyli węglowodany, to niezbędne makroskładniki, które muszą znajdować się w naszej diecie. Są one paliwem dla organizmu, które dostarcza energii wszystkim komórkom i tkankom. Obecne w pokarmach cukry dzielimy na cukry proste (węglowodany proste) i cukry złożone (węglowodany złożone). Różnią się one pod względem budowy cząsteczkowej, co powoduje, że są w nieco inny sposób metabolizowane przez nasz organizm.
Węglowodany proste i węglowodany złożone
Węglowodany proste składają się z jednej cząsteczki cukru (monosacharydy) lub dwóch cząsteczek cukru (disacharydy) i zaraz po spożyciu trafiają do krwioobiegu, stając się źródłem szybko zużywanej energii. Węglowodany złożone (polisacharydy) składają się z wielu cząsteczek, tworząc długie łańcuchy, co sprawia, że muszą zostać rozłożone przez organizm, zanim staną się źródłem energii.
Budowa cząsteczkowa wpływa na sposób przyswajania cukrów z pokarmów i czas, przez który są one źródłem energii. Węglowodany proste szybko podnoszą poziom glukozy we krwi, zmuszając trzustkę do produkcji dużej ilości insuliny, co może skutkować problemami zdrowotnymi.
Węglowodany złożone są źródłem długo wykorzystywanej przez organizm energii, co powoduje, że pozwalają utrzymać stały poziom glukozy we krwi. Znajdziemy je w nieprzetworzonych produktach m.in. pełnoziarnistym pieczywie i gruboziarnistych kaszach.
Dieta bogata w cukry proste, których duże ilości dostarczają do naszego organizmu produkty wysoko przetworzone, sprzyja rozwojowi insulinooporności, cukrzycy typu 2, a także nadwagi i otyłości.
Rodzaje cukrów prostych
Do grupy cukrów prostych zaliczamy:
- fruktozę – cukier występujący w warzywach i owocach, miodzie oraz trzcinie cukrowej i burakach cukrowych;
- galaktozę – cukier mleczny – występuje w mleku;
- glukozę – do glukozy rozkładane są węglowodany złożone; jest ona także obecna np. w miodzie;
- laktozę – laktoza jest disacharydem złożonym z galaktozy i glukozy – występuje w produktach mlecznych;
- maltozę – maltoza jest disacharydem złożonym z dwóch cząsteczek glukozy – występuje w słodzie, melasie i niektórych produktach zbożowych;
- sacharozę – sacharoza jest disacharydem złożonym z glukozy i fruktozy – sacharoza występuje w białym cukrze oraz niektórych warzywach korzeniowych.
Jak cukry proste wpływają na zdrowie?
Cukry proste powodują nagły wzrost glukozy we krwi, a następnie jej szybki spadek, co skutkuje odczuwaniem senności oraz ochotą na kolejną porcję energetycznych pokarmów. Gdy poziom cukru w naszym organizmie zaczyna spadać, odczuwamy ochotę na słodkie przekąski, które są źródłem cukrów prostych – w ten sposób nasz mózg dopomina się kolejnego zastrzyku energii, którą będzie mógł szybko wykorzystać.
Niestety, żywność przetworzona, która bogata jest w cukry proste, to także źródło tłuszczu i wielu chemicznych dodatków, a ich spożywanie w nadmiarze, szkodzi zdrowiu. Na skutek częstych wahań poziomu glukozy we krwi może dojść do rozregulowania pracy trzustki, co skutkuje insulinoopornością oraz rozwojem cukrzycy i innych chorób dietozależnych.
Nie należy jednak całkowicie rezygnować z cukrów prostych, bo nasz organizm czasami potrzebuje szybko przyswajalnej energii np. po treningu lub innym wysiłku fizycznym. Najlepszym źródłem cukrów prostych są naturalne pokarmy, czyli owoce, warzywa i produkty mleczne bez zbędnych dodatków, które dostarczają do organizmu także inne substancje odżywcze m.in. białko, witaminy i minerały oraz błonnik pokarmowy.
Czytaj też:
Cukrzyca ciążowa. Prof. Bomba-Opoń: Nowe technologie chronią przed powikłaniamiCzytaj też:
Ten rodzaj cukru najbardziej szkodzi twojemu zdrowiu!