Orzechy brazylijskie (Bertholletia excelsa) to jedne z najcenniejszych pod względem wartości odżywczych i właściwości prozdrowotnych orzechów drzewnych. Pozyskiwane z rosnącej w puszczy amazońskiej orzesznicy wyniosłej, są źródłem witamin, minerałów oraz kwasów tłuszczowych. Tłoczony z orzechów brazylijskich olej stosowany jest m.in. w pielęgnacji skóry i włosów, zapewniając właściwy poziom nawilżenia oraz ochronę przed stresem oksydacyjnym, który prowadzi do powstawania wolnych rodników tlenowych.
Orzesznica wyniosła jest wyjątkowo wymagającym drzewem z rodziny czaszniowatych, które nie owocuje poza naturalnym środowiskiem. Jest to związane m.in. z udziałem konkretnego gatunku pszczół w procesie zapylania kwiatów oraz koniecznością zapewnienia odpowiedniej wilgotności powietrza, która jest niezbędna na etapie dojrzewania nasion. Z tego względu większość dostępnych na rynku orzechów brazylijskich pochodzi z drzew dziko rosnących w lasach deszczowych Brazylii, Boliwii i Peru.
Warto wiedzieć, że pochodzenie orzechów brazylijskich ma wpływ na ich wartości odżywcze. Orzechy importowane z Peru oraz Boliwii są mniej wartościowe niż orzechy pochodzące z brazylijskich lasów deszczowych. Ma to związek ze składem gleby, od której zależy zawartość selenu w nasionach orzesznicy wyniosłej. Zawartość selenu w orzechach brazylijskich wpływa na ich jakość – różnice w zawartości tego pierwiastka mogą być bardzo duże, dlatego warto sprawdzać, skąd pochodzą kupowane orzechy brazylijskie.
Co bardzo ważne – dieta przeciętnego Polaka jest uboga w selen. Pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, bo chroni on m.in. układ nerwowy i układ krążenia przed stresem oksydacyjnym. Badania dowiodły, że odpowiedni poziom selenu w organizmie w pozytywny sposób wpływa na funkcjonowanie układu immunologicznego oraz redukuje ryzyko rozwoju komórek nowotworowych. Ma to związek m.in. z bardzo wysoką zawartością naturalnych antyoksydantów. Orzechy brazylijskie są również bogate w białko, kwasy tłuszczowe oraz minerały. Warto uwzględnić je nie tylko w codziennej diecie, ale także stosować pozyskiwany z nich olej do pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. Wystarczy jeden orzech brazylijski dziennie, aby w naturalny sposób uzupełnić niedobory selenu oraz dostarczyć do organizmu inne substancje odżywcze.
Czytaj też:
Nadmiar orzechów w diecie może zaszkodzić. Co się stanie, gdy zjesz za dużo orzechów?
Jak wygląda orzech brazylijski?
Pod względem wielkości orzech brazylijski przypomina orzech kokosowy. Okryty jest twardą łupiną, w której wnętrzu znajduje się nawet do 30 nasion. Do spożycia nadają się orzechy, które spadły z drzewa. Przeciętny strąk, w którym znajdują się orzechy, ma wielkość męskiej dłoni. Orzechy brazylijskie najczęściej sprzedawane są po usunięciu okrywającego je strąka – mają nerkowaty, okrągły lub owalny kształt i mogą być częściowo okryte brązową łuską.
Warto zwrócić uwagę na wygląd kupowanych orzechów. Najwyższe wartości odżywcze mają te, które nie były zbyt długo przechowywane. Świeże orzechy brazylijskie są ciężkie, jędrne i chrupiące. Popękane, pomarszczone i matowe orzechy mogą zawierać toksyczne związki, które wydzielają bakterie oraz grzyby pleśniowe.
Wartości odżywcze – orzechy brazylijskie
Jak już zostało wspomniane, orzechy brazylijskie mają wysokie wartości odżywcze. Są źródłem ważnych dla zdrowia pierwiastków, do których zaliczamy m.in. selen, magnez, wapń, potas, cynk i żelazo. Orzechy brazylijskie dostarczają także błonnik pokarmowy i ważne witaminy. W ich składzie znajdują się m.in.:
- witamina E,
- witaminy z grupy B,
- witamina C.
Orzechy brazylijskie są także dobrym źródłem białka i kwasów tłuszczowych. Procentowa zawartość tłuszczów w orzechach brazylijskich wynosi około 66 proc., z czego około 34 proc. stanowią kwasy tłuszczowe nienasycone.
Bogatym źródłem cennych składników odżywczych jest także olej z orzechów brazylijskich, który stosowany jest w celach kulinarnych oraz do pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. Co ważne, zastosowanie w kuchni oleju z orzechów brazylijskich uwzględnia jego dodatek to potraw przygotowywanych bez obróbki termicznej.
Wysoka wartość energetyczna orzechów brazylijskich, która wynosi 590-690 kcal w 100 g, sprawia, że nie powinny być one spożywane w nadmiarze. Co więcej, nadmierne spożycie orzechów brazylijskich może skutkować przedawkowaniem selenu, który jest równie szkodliwy, jak jego niedobór, prowadząc m.in. do wystąpienia objawów podobnych do objawów choroby popromiennej, do których zaliczamy np. utratę włosów i paznokci oraz zaburzenia psychiczne.
Właściwości zdrowotne orzechów brazylijskich
Orzechy brazylijskie są nie tylko bardzo smaczne, ale także zdrowe. Dostarczają do naszego organizmu niezbędny do efektywnej ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym selen, który także chroni organizm przed działaniem różnych toksyn. Odpowiednia ilość tego pierwiastka w organizmie jest potrzebna m.in. do prawidłowej pracy tarczycy, przebiegu procesów spermatogenezy, a także właściwego funkcjonowania mózgu. Działanie selenu sprawia, że jest on zaliczany do grupy bardzo silnych przeciwutleniaczy. Badania dowiodły, że pierwiastek ten redukuje ryzyko rozwoju niektórych nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych mózgu np. choroby Alzheimera, a także ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Zawarty w orzechach brazylijskich selen wykazuje również pozytywny wpływ na serce i układ krążenia, układ immunologiczny, a także tarczycę i męski układ rozrodczy.
Odpowiedni poziom selenu w organizmie chroni przed rozwojem choroby Parkinsona, redukuje ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane, miażdżycę i inne schorzenia przewlekłe. Badania dowiodły pozytywnego wpływu selenu na stan zdrowia i samopoczucie osób chorujących na astmę oskrzelową, depresję i reumatoidalne zapalenie stawów.
Dzienne zapotrzebowanie na selen u osób dorosłych to około 55 ug/dobę. W 1 g orzechów brazylijskich, w zależności od pochodzenia, znajduje się nawet ponad 100 ug selenu. Średnio orzechy brazylijskie zawierają 36,1 ug/g.
Właściwości zdrowotne orzechów brazylijskich wynikają również z wysokiej zawartości innych składników odżywczych. Spożywanie orzechów brazylijskich pozwala wzbogacić dietę w wapń, którego niedobory często występują u kobiet w wieku okołomenopauzalnym i po menopauzie, uzupełnia niedobory magnezu oraz dostarczają do organizmu cenne witaminy m.in. witaminę E i witaminy z grupy B.
Ze względu na wysoką zawartość kwasów tłuszczowych orzechy brazylijskie chronią układ sercowo-naczyniowy, redukując wysoki poziom złego cholesterolu LDL oraz mają korzystny wpływ na pracę mózgu, wpływając na funkcje poznawcze i usprawniając koncentrację.
Właściwości zdrowotne orzecha brazylijskiego można wykorzystać, spożywając go jako przekąskę oraz dodatek do różnych potraw. Warto także uwzględnić swojej diecie olej z orzechów brazylijskich, który nadaje niepowtarzalny smak np. sałatkom.
Do czego wykorzystać orzechy brazylijskie?
Orzechy brazylijskie to nie tylko smaczna i zdrowa przekąska. Orzechy brazylijskie można także dodać do domowego ciasta i innych deserów, sałatek owocowych i sałatek warzywnych. Jako dodatek do sałatek świetnie sprawdza się także olej z orzechów brazylijskich, którego specyficzny smak doskonale komponuje się nie tylko ze słodkimi, ale także wykwintnymi potrawami.
Ze względu na niską temperaturę dymienia oleju z orzechów brazylijskich nie należy używać do smażenia.
Wyjątkowe właściwości oleju z orzechów brazylijskich możemy również wykorzystać w celach kosmetycznych. Może być on stosowany na skórę (poprawia koloryt skóry), włosy (sprawdza się w pielęgnacji przesuszonych, matowych włosów), a także na paznokcie (poprawia wygląd i chroni płytkę paznokciową przed uszkodzeniami).
Wysoka zawartość naturalnych antyoksydantów sprawia, że olej z orzechów brazylijskich skutecznie redukuje wolne rodniki tlenowe, spowalniając procesy starzenia się skóry oraz zapobiega jej odwodnieniu i zwiotczeniu.
Podsumowując, orzechy brazylijskie i pozyskiwany z nich olej, są źródłem cennych składników odżywczych. Orzechy brazylijskie zawierają bardzo dużo selenu, pozwalając w naturalny sposób uzupełnić niedobory tego pierwiastka w diecie i zmniejszając ryzyko rozwoju wielu schorzeń. Smaczne i zdrowe orzechy brazylijskie wzbogacają codzienną dietę także w inne cenne składniki odżywcze m.in. witaminy, minerały i białko oraz są źródłem usprawniającego metabolizm błonnika.
Czytaj też:
Orzechy włoskie a cukrzyca. Jakie orzechy można jeść przy cukrzycy?Czytaj też:
Orzeszki ziemne – fakty żywieniowe. Gdzie rosną, czy są zdrowe i jak objawia się alergia?