Na święta Bożego Narodzenia z niecierpliwością czekamy przez cały rok. Dla wielu osób jest to czas, w którym mogą spotkać bliskich i dalekich krewnych oraz spędzić miło czas w rodzinnym gronie. Przygotowania do świąt Bożego Narodzenia nie muszą wiązać się ze stresem i pośpiechem, które psują atmosferę i sprawiają, że zamiast cieszyć się magią świąt, padamy ze zmęczenia i marzymy jedynie o chwili ciszy i spokoju. Sprawdź, jakie tradycyjne wigilijne potrawy powinny obowiązkowo znaleźć się w świątecznym menu i w jaki sposób ułatwić sobie organizację rodzinnej wigilii.
12 potraw wigilijnych – lista dań, które często przygotowuje się na Boże Narodzenie
Wigilijne menu budzi wiele emocji i często staje się przyczyną dyskusji na temat tradycji oraz nowoczesnego podejścia do gotowania. Zgodnie z tradycją 12 wigilijnych dań symbolizuje 12 Apostołów, jednak niegdyś ich symbolika obnosiła się do 12 miesięcy w roku, za które dziękowano podczas świąt Bożego Narodzenia.
Niezależnie od tego, czy zamierzamy urządzić wystawne święta dla dużej rodziny, czy spędzimy ten czas w kameralnym gronie, staramy się, aby smak bożonarodzeniowych potraw na długo pozostał w pamięci osób, które zgromadziły się przy wigilijnym stole.
Tradycyjne, pyszne potrawy wigilijne, które przygotowuje się w każdym domu, to dania bezmięsne m.in. z mąki, buraków, kapusty kiszonej, suszonych grzybów, grochu, fasoli oraz ryb. W większości polskich domów na wigilijnym stole królują poniższe potrawy wigilijne:
Barszcz wigilijny
Wigilijny barszcz czerwony – to barszcz czerwony z uszkami, często przygotowywany na zakwasie buraczanym. Ze względu na tradycję wigilijną, do przygotowania barszczu i uszek nie jest używane mięso – barszcz wigilijny gotowany jest na wywarze warzywnym, a w składzie farszu do uszek znajdują się kapusta oraz grzyby. W niektórych regionach Polski barszcz wigilijny podawany jest także z białą fasolą.
Zupa grzybowa
Wigilijna zupa grzybowa – przygotowuje się ją na grzybach leśnych oraz wywarze warzywnym lub rybnym. W zależności od regionu w wigilię podawany jest czysty bulion grzybowy np. z lanymi kluskami lub makaronem, a także zupa grzybowa zabielana śmietaną lub zagęszczana zasmażką.
Pierogi
Tradycyjne pierogi wigilijne – nieodłącznym elementem wigilijnego menu są różne rodzaje pierogów. W zależności od regionu polski na liście wigilijnych dań znajdują się pierogi z kapustą i grzybami, pierogi z kapustą i białym serem, ruskie pierogi, pierogi z kaszą gryczaną i białym serem, pierogi ze śliwkami, pierogi z jabłkami;
Kapusta z grochem
Wigilijna kiszona kapusta z grzybami lub groch z kapustą i grzybami – bywają podawane zamiast bigosu lub jako dodatkowe dania wigilijne.
Łazanki
W polskiej tradycji łazanki podaje się z kapustą i grzybami lub samą kapustą – także zaliczane są do tradycyjnych potraw wigilijnych i wiele osób nie wyobraża sobie świąt bez tego dania
Krokiety
Świąteczne krokiety z kapustą i grzybami lub samymi grzybami – serwowane są jako samodzielne danie lub podawane z barszczem czerwonym;
Ryby
Na wigilijnym stole królują różne gatunki ryb słodkowodnych (np. karp smażony, karp w galarecie, karp po żydowsku, pstrąg w wersji smażonej, ryby marynowane), a także ryb morskich (np. śledź w śmietanie, śledź z buraczkami, śledź po cygańsku, pieczony łosoś lub dorsz, śledzie po kaszubsku).
Bigos
Tradycyjny bigos – gotowany jest z dodatkiem suszonych grzybów oraz suszonych śliwek i jabłek. Choć jest to potrawa bez mięsa, to intensywny smak suszonych owoców oraz grzybów nadaje jej głęboki, intensywny smak i wyjątkowy aromat.
Gołąbki
Wigilijne gołąbki z ziemniakami i grzybami – farsz gołąbków można przygotować z gotowanych lub surowych ziemniaków, a także grzybów leśnych lub pieczarek. Alternatywę dla gołąbków z ziemniakami stanowią gołąbki z kaszą pęczak, cebulką smażoną i grzybami;
Kutia
Kluski z makiem lub kutia – to wigilijne desery, których smak podbijają orzechy oraz suszone lub kandyzowane owoce. Kutia to potrawa z pszenicy, miodu, maku, rodzynek, orzechów włoskich i innych bakalii.
Sałatka jarzynowa
Różnego rodzaju sałatki np. sałatka jarzynowa lub sałatka ziemniaczana z fasolą i cebulą – tradycyjna sałatka jarzynowa to danie ułatwiające wykorzystanie warzyw z wywaru, na którym gotowane są wigilijne zupy. Sałatka z ziemniaków, białej fasoli i cebuli króluje na wigilijnych stołach m.in. w Małopolsce.
Kompot z suszu
Świąteczny kompot z suszonych owoców – dopełnieniem wigilijnego menu jest kompot z suszonych owoców m.in. śliwek, jabłek oraz gruszek, którego smak podbijają aromatyczne przyprawy np. cynamon, goździki i kardamon. W niektórych regionach polski wigilijny kompot gotowany jest z owoców wędzonych.
Na świątecznym stole pojawiają się także inne dania wigilijne np. barszcz biały, postna grochówka, zupa rybna, ryba zapiekana w cieście, sałatki śledziowe, kapuśniaczki, zupa krem z pieczonych buraków, zupa śliwkowa no i oczywiście przepyszne słodkości. Tradycyjne świąteczne wypieki to np. piernik przekładany marmoladą, dekorowane lukrem pierniczki, kruche ciasteczka, sernik wigilijny, makowiec, ciasto drożdżowe z bakaliami, miodownik, ciasto lub bułeczki cynamonowe, tort świąteczny i wiele, wiele innych.
Szybkie potrawy wigilijne
Ze względu na brak czasu, szukamy sposobu, aby przyśpieszyć przygotowanie potraw na świąteczny stół. Szybkie potrawy wigilijne to m.in. gotowane na wcześniej przygotowanym wywarze zupy, dania, w których składzie znajduje się gotowana kapusta, a także dania, które możemy przygotować przed wigilią i zamrozić, zyskując nieco wolnego czasu, np. pierogi, uszka, farsz z kapusty. W ekspresowym tempie można także przygotować np. kluski z makiem oraz śledzie na wiele różnych sposobów.
Coraz częściej praktykowany jest podział związanych z przygotowywaniem wigilijnych potraw obowiązków, dzięki któremu każdy z uczestników wigilijnej kolacji przygotowuje określoną potrawę lub potrawy.
Warto pamiętać, że potrawy na stole wigilijnym powinny być dopasowane do wyjątkowych potrzeb naszych gości. Nie można zapomnieć m.in. o alergiach pokarmowych oraz szczególnych potrzebach małych dzieci, które nie mogą jeść np. ciężkostrawnej i wzdymającej kapusty oraz suszonych grzybów.
Zanim zaczniemy wypatrywać pierwszej gwiazdki, której pojawienie się na niebie, jest znakiem do rozpoczęcia wigilijnej kolacji, powinniśmy także pamiętać o przygotowaniu dodatkowego nakrycia. Tradycja mówi, że jest ono przeznaczone dla zbłąkanego wędrowca, ale w wielu domach puste nakrycie przypomina również o bliskich, którzy odeszli z tego świata, lub z różnych przyczyn, nie mogą spożywać kolacji wigilijnej w rodzinnym gronie.
Czytaj też:
Ciasta na Boże Narodzenie. Na liście przysmak, który zrobisz w 10 minutCzytaj też:
Świąteczne ciasteczka z czterech składników. Najprostszy przepis na Boże Narodzenie
Źródła:
- Monika Karolczuk, Polskie tradycje świąteczne, Wydawnictwo Dębogóra, 2020.
- Elżbieta Adamska, Potrawy wigilijne, Wydawnictwo Olesiejuk, 2013.
- Praca zbiorowa, Potrawy wigilijne, Wydawnictwo Arystoteles, 2021.
- Praca zbiorowa, Kuchnia polska, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 1982.
- Pyszkowska K., Zimnicka D., Kuchnia na cztery pory roku, Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa, 1990.
- Lucyna Ćwierczakiewiczowa, 365 obiadów za 5 złotych, Drukarnia Aleksandra Pajewskiego, Warszawa, 1871